زمان مطالعه :20 دقیقه
چکیده این مطلب : خلاقیت نوعی ابتکار عمل در انجام کارها است. این کارها می‌توانند کارهای روتینی باشند که با داشتن خلاقیت ساده‌تر انجام می‌شوند یا کارهای جدیدی که برای پیشرفت موضوعی استفاده می‌شوند. حال می‌خواهد این موضوع کاری، درسی، هنری یا هر چیز دیگر باشد یا می‌تواند راه‌حلی برای حل یک مشکل باشد. پس می‌توان با پرورش خلاقیت کارها را ساده‌تر و سریع‌تر انجام داد.
راه‌های پرورش خلاقیت!
خلاقیت چیست؟
چگونه می‌توان خلاقیت و ابتکار عمل خود را افزایش داد؟
خلاقیت نوعی ابتکار عمل در انجام کارها است. این کارها می‌توانند کارهای روتینی باشند که با داشتن خلاقیت ساده‌تر انجام می‌شوند یا کارهای جدیدی که برای پیشرفت موضوعی استفاده می‌شوند. حال می‌خواهد این موضوع کاری، درسی، هنری یا هر چیز دیگر باشد یا می‌تواند راه‌حلی برای حل یک مشکل باشد. پس می‌توان با پرورش خلاقیت کارها را ساده‌تر و سریع‌تر انجام داد.
به طور کلی می‌توان خلاقیت را یک ابزار کمکی و یک ویژگی برای پیشرفت انسان‌ها دانست. قطعاً تعریف دقیقی برای خلاقیت وجود ندارد و این مفهوم مانند کلمات شادی و عشق دارای معانی و تفسیرهای زیادی است؛ با این حال بسیاری از بزرگان علم سعی کرده‌اند تا از دیدگاه خودشان تعریفی از آن ارائه دهند. خلاقیت محدود به سن نیست و بیشتر نوع نگرش و نوع تفکر فرد به آن شکل می‌دهد و در موضوعات متفاوت آن را شکوفا می‌سازد. راه‌های مختلفی برای بهبود و پرورش خلاقیت در افراد وجود دارد، که هر کسی می‌تواند به کمک این راه‌ها خلاقیت‌های خود را در زمینه‌های مختلف شناسایی کند.
اگر شما یک هنرمند خوب، نویسنده، عکاس یا موزیسین عالی هستید، حتماً در دوره‌ای از زندگی از نظر دیگران یک فرد خلاق بوده‌اید. اگر ایده‌ای جدید را در کسبوکار کوچک خود عملی کردید و در آن موفق بودید، حتماً از بخشی از خلاقیت خود استفاده کرده‌اید؛ یا اگر توانسته‌اید قسمتی از موضوع درسی را برای معلم یا استاد خود به روش جدید و ارزشمندی تفسیر کنید، پس قطعاً از بخشی از خلاقیت خود استفاده کرده‌اید. این‌ها نمونه‌ای از انواع خلاقیت هستند و ایده‌های خلاقانه می‌توانند در بسیاری از شغل‌ها، آثار، موقعیت‌ها و سرگرمی‌ها ظاهر شوند. یکی از مهم‌ترین موضوعات در زمینه خلاقیت، رشد و پرورش خلاقیت است. پرورش خلاقیت به شما کمک می‌کند تا بسیاری از مشکلات با موضوعات مختلف را با حداقل زمان و هزینه برطرف کنید.
خلاقیت (Creativity) یک مهارت مهم هم در محیط کار و هم خارج از آن است. تفکر خلاق (Creative Thinking) می‌تواند به شما در ابداع راه‌حل‌هایی نوآورانه برای مشکلات و کسب نقطه‌نظرهایی جدید هنگام انجام وظایف کمک کند. شما می‌توانید این ویژگی را با یادگیری و به کارگیری ترفندها و تکنیک‌های افزایش خلاقیت بهبود ببخشید.
پیشنهاد ما برای شما: دانشمندان معتقدند که مراقبه بهترین تمرین برای رشد شخصی و افزایش عملکرد خود می‌باشد. برای اینکه بتوانید خودتان را متحول کنید و پیشرفت‌های هیجانی، فکری و حتی معنوی در خود مشاهده کنید، و در عین حال از تمام مزایای مراقبه نیز بهرمند شوید، توصیه ما به شما "دوره‌ی 6 فاز مراقبه" اثر "ویشن لاکیانی" (کلیک کنید)، می‌باشد که توسط مجموعه‌ی رویال‌مایند ترجمه و تهیه شده و در اختیار شما قرار داده شده است.
1) تشابه یا قیاس بصری.
به تشابه‌ها و مقیاس‌ها فکر کنید. مثلاً فرض کنید می‌خواهید برای کسب و کارتان تبلیغ انجام دهید. می‌توانید به جای نشان دادن تصویر محصول، به موارد مشابه آن فکر کنید و یا قیاس به وجود آورید. این کار می‌تواند بیننده را بیشتر اغوا کند و بدون نمایش مستقیم محصول توجه افراد را نسبت به آن جلب کنید.
مثال: برای اینکه نشان بدهید همه مردم نمی‌توانند تغذیه مشابه داشته باشند، یک تشابه بصری به وجود آورید و از طریق آن اهمیت محافظت از گونه‌های مختلف گیاهان را نمایش دهید. از گیاه کاکتوس به عنوان یک تشبیه بصری استفاده کرده و زبر و خشن بودن ماده‌ای خاص را نشان دهید. به تصویر زیر نشان دهید. برای نشان دادن مضرات استفاده از سیگار، چه چیزی بهتر از تشبیه پاکت سیگار به تابوت؟
تبلیغات خلاقانه به شدت می‌تواند بر ذهن مخاطب، تأثیر مثبت بگذارد. ما باید حساسیت بالایی برای درک و کشف تشابه‌ها و تفاوت‌ها در خودمان به وجود بیاوریم؛ باید جایی از این تشابه‌ها استفاده کنیم و جایی دیگر تضادی بین چیزی که مخاطب فکر می‌کند باید باشد با چیزی که هست به وجود بیاوریم. اگر ریشه درخت را ببینیم که خودش شبیه به یک درخت است، توده ابر که شبیه یک بستنی است و گلوله نخ زردرنگی که شبیه یک لامپ حبابی است می‌توانیم به ایده‌های جانبی آن‌هم فکر کنیم.
2) تجربیات تازه و غیرمنتظره.
یکی از تمرینات پرورش خلاقیت، ایجاد تجربیات تازه و غیرمنتظره است. این تمرین به صورت علمی هم به اثبات رسیده است. تجربیات غیرمنتظره می‌تواند گستره وسیعی داشته باشد. از پرواز با پاراگلایدر تا عادتهای کوچک اما تازه. واقعیت این است که افکار ما در امور روزمره گیر کرده و ما به نوعی در زندانی خودساخته اسیریم.
وجود عادات خوب البته که برای موفقیت بسیار مهم است؛ اما ضروری است در کنار ساخت عادات پایدار، تمرینات پرورش خلاقیت هم داشته باشیم تا مغز ما به چالش کشیده شود. می‌توانید مسیر همیشگی را تغییر دهید و از راه‌های تازه‌ای به سرکار بروید. می‌توانید با دست مخالفتان بنویسید، چت کنید یا غذا بخورید.
می‌توانید ساندویچ‌تان را با مواد تازه و من درآوردی درست کنید. می‌توانید برای درست کردن متفاوت یک لقمه صبحانه اول مربا را داخل بشقاب‌تان بریزید و نان را روی آن پهن کنید تا مربا را به خودش بگیرد! شاید برای‌تان عجیب باشد اما همین کارهای ساده می‌توانند ذهن و مغزتان را به چالش بکشند و تقویت کنند.
اگر به دنبال تغییر رفتار و عادتهای خود هستید، "دوره عادتهای اتمی" اثر "جیمز کلیر" (کلیک کنید)، که در سایت رویال‌مایند در اختیار شما قرار داده شده است، را از دست ندهید. در این دوره‌ی شگفت‌انگیز راه‌های ساده‌ای به شما آموزش داده خواهند شد، تا روتین روزانه‌تان را تغییر داده و به موفقیت بیشتری دست پیدا کنید.
3) شکل‌های ناقص را کامل کنید.
یک تمرین کلاسیک برای خلاقیت، آزمون کامل‌سازی طرح‌های ناقص است. این تمرینات پرورش خلاقیت توسط آلیس پل، روانشناس دهه 60 میلادی پیشنهاد شد. شما می‌توانید تصاویر ناقص را به روش‌های طنز یا جدی کامل کنید. لطفاً خلاقیت خود را زندانی نکنید. آزادانه هرچه به ذهن‌تان می‌رسد به کارگیرید و نقاشی را کامل کنید.
4) نگاه نکنید و نقاشی بکشید.
این تکنیک را مربی بازاریابی آقای مارک مک گینس این روش را برای تمرینات پرورش خلاقیت ارائه کرده است. روش به این صورت است که شما یک مداد و کاغذ جلوی خودتان می‌گذارید. سپس اشیا مختلف را بدون اینکه به صفحه نگاه کنید، می‌کشید.
در طول پنج دقیقه‌ای که مشغول رسم کردن هستید، هرگز نباید مداد خود را از روی کاغذ بلند کنید. این تمرین پرورش خلاقیت، راهی برای به چالش کشیدن مغز است. شاید در مراحل اولیه، احساس حماقت کنید و طرح‌های‌تان حال‌تان را به هم بزند! اما این طبیعی است. در عوض خلاقیت شما یک مرحله رشد می‌کند.
5) خودتان را متعهد به خلاقیت کنید.
یکی از راه‌های افزایش خلاقیت این است که به طور کامل خود را وقف ارتقای توانایی‌های خلاقانه‌ی خود کنید. تلاش خود را به تعویق نیندازید. اهداف خود را مشخص کنید، از دیگران کمک بگیرید و هر روز زمانی را به ارتقاء مهارت‌های خود اختصاص دهید.
پیشنهاد ما برای شما: اکهارت تل به عنوان یکی از الهام‌بخش‌ترین رهبران معنوی دنیای امروز شناخته می‌شود. "اکهارت تل" در "دوره آفرینش رؤیاها" (کلیک کنید)، به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه می‌توان با تغییر حالت آگاهی، شرایط بیرونی را تغییر داد. یاد می‌گیرید که چطور از اعماق وجودتان و با قدرتی نشأت گرفته از هوش خلاق کائنات، اهداف و خواسته‌های‌تان را خلق کنید.
6) یک متخصص شوید.
یکی از بهترین راه های افزایش خلاقیت این است که در آن زمینه متخصص شوید. با داشتن درکی زیاد از موضوع، بهتر می‌توانید به یک راهحل جدید یا نوآورانه برای مشکلات فکر کنید.
7) به کنجکاوی خود پاداش دهید.
یکی از روش های افزایش خلاقیت خود این است که به کنجکاوی‌تان پاداش دهید. یکی از موانعی که همیشه سر راه افزایش و تقویت خلاقیت قرار دارد این احساس است که کنجکاوی یک کار افراطگرایانه است. وقتی درمورد چیزی کنجکاو هستید به جای سرزنش کردن، به خودتان پاداش دهید. از کاوش درباره‌ی موضوعات جدید نهراسید. در کنار پاداش دادن به خودتان که امری مهم است، توسعه‌ی انگیزه‌ی درونی نیز در راستای افزایش خلاقیت اهمیت دارد. گاهی اوقات پاداش واقعی خلاقیت، خود فرایند است، نه محصول آن.
8) ریسک کنید.
ریسک کردن یکی دیگر از راه های افزایش خلاقیت است. وقتی نوبت به ساختن مهارت‌های خلاقانه‌تان می‌رسد، برای ارتقای توانایی‌های خود باید مایل به ریسک‌پذیری باشید. اگرچه تلاش‌های شما همیشه منجر به موفقیت نخواهند شد، اما باید همچنان استعدادهای خلاقانه‌ی خود را تقویت کنید و مهارت‌هایی بسازید که در آینده به شما کمک بزرگی خواهند کرد.
9) اعتماد به نفس خود را بسازید.
افزایش اعتماد به نفس (کلیک کنید)، یکی دیگر از روش های افزایش خلاقیت است. تزلزل توانایی‌های شما می‌تواند مانع از خلاقیت شود. به همین دلیل است که ساخت اعتمادبه‌نفس اهمیت دارد. پیشرفت‌های به دست‌آمده را یادداشت، تلاش‌های خود را تحسین کنید و همیشه به دنبال راه‌هایی برای پاداش دادن به خلاقیت خود باشید تا به این صورت به افزایش خلاقیت خود کمک کنید.
10) برای خلاقیت وقت بگذارید.
اگر برای استعدادهای خلاقانه‌ی خود وقت نگذارید، نمی‌توانید آن‌ها را ارتقاء دهید. یکی از روش های افزایش خلاقیت این است که هر هفته زمانی را برای تمرکز بر روی برخی از پروژه‌های خلاقانه اختصاص دهید.
11) راه‌حل‌های متعدد را جست‌وجو کنید.
پیدا کردن چند راه حل مؤثر برای هر مشکلی می‌تواند به افزایش خلاقیت کمک کند. دفعه‌ی بعد که به مشکلی برخوردید، سعی کنید به دنبال راه‌حل‌های مختلف باشید. به‌جای ادامه دادن با اولین ایده‌ای که دارید، زمانی را اختصاص دهید تا به دیگر راه‌های ممکن برای غلبه بر مشکلات فکر کنید. این فعالیت ساده، روشی عالی برای ساخت مهارت‌های حل مسئله و یکی از روش های افزایش خلاقیت است.
12) روزنوشت خلاقیت (Creativity Journal) داشته‌باشید.
استفاده از روزنوشت خلاقیت را شروع کنید تا روند خلاقیت خود و ایده‌هایی را که تولید می‌کنید، دنبال کنید. استفاده از روزنوشت، یکی از روش های افزایش خلاقیت است و روشی عالی برای جست‌‌وجوی راه‌حل‌های ممکن دیگر و به خاطر آوردن آن چیزی است که انجام داده‌اید. از این روزنوشت می‌توان برای ذخیره‌ی ایده‌هایی استفاده کرد که می‌توانند در آینده منبع الهام باشند.
13) از فلوچارت‌ها (Flow Charts) استفاده کنید.
پس از آغاز توسعه‌ی یک پروژه‌ی جدید، فلوچارتی برای پیگیری پروژه از ابتدا تا انتها ایجاد کنید. به دنبال مسیرها یا توالی رویدادهای مختلفی باشید که ممکن است رخ دهند. فلوچارت می‌تواند به شما در پیش‌بینی محصول نهایی، حذف مشکلات احتمالی و فراهم آوردن راه‌حل‌هایی منحصربه‌فرد، همچنین افزایش خلاقیت شما کمک کند.
14) خود را به چالش بکشید و فرصت‌ها را بسازید.
به چالش کشیدن خود و ایجاد فرصت، یکی از روش‌های مؤثر برای افزایش خلاقیت است. پس از توسعه‌ی بعضی مهارت‌های خلاقانه، مهم است که به صورت مداوم خود را به چالش بکشید تا توانایی‌های خود را بیش از این توسعه دهید. به دنبال رویکردهایی دشوارتر باشید، چیزهای جدید را امتحان کنید و گاهی، راه‌حل‌های معمول خود در گذشته را کنار بگذارید. شما علاوه بر به چالش کشیدن خود، باید فرصت‌های خودتان را برای خلاقیت نیز ایجاد کنید. مثلاً به یک پروژه‌ی جدید مشغول شوید یا ابزارهایی تازه برای استفاده در پروژه‌های فعلی‌تان پیدا کنید.
15) ترفند شش کلاه (The Six Hats Technique) را امتحان کنید.
ترفند «۶ کلاه تفکر» یعنی بررسی یک مشکل از شش زاویه‌ی متفاوت. این ترفند یکی دیگر از تکنیک های افزایش خلاقیت است. با انجام این کار می‌توانید ایده‌هایی بیشتر تولید کنید، در مقایسه با زمانی که مثلاً به مسئله از یک یا دو نقطه‌نظر نگاه می‌کردید. در ادامه فرایند این ترفند افزایش خلاقیت را توضیح می‌دهیم.
کلاه سیاه: از زاویه‌ای منفی استفاده کنید. کدام‌یک از موارد در راهحل ارائه شده جواب نخواهند داد؟
کلاه آبی: با دید باز فکر کنید. بهترین راهحل کلی و همه‌جانبه چیست؟
کلاه سبز: خلاقانه فکر کنید. برخی ایده‌های جایگزین کدامند؟
کلاه قرمز: به وضعیت، احساسی نگاه کنید. احساساتتان به شما چه می‌گویند؟
کلاه سفید: واقع‌بینانه به شرایط نگاه کنید. حقایق کدامند؟
کلاه زرد: از زاویه‌ای مثبت استفاده کنید. کدام‌یک از موارد در راهحل ارائه شده جواب خواهند داد؟
اگر می‌خواهید بدانید که چگونه باورها و عواطف شما واقیعت زندگی‌تان را خلق می کنند، پیشنهاد ما برای شما "دوره ماتریکس الهی" اثر "گرگ بریدن" (کلیک کنید)، می‌باشد. این دوره، شکافی که میان اسرار دنیای کوانتومی و تجربیات روزمره‌ی ما وجود دارد، پر می‌کند
16) به دنبال الهام باشید.
همانطور که می‌دانید، تکنیک‌های بسیاری برای افزایش خلاقیت وجود دارند. هرگز انتظار نداشته‌باشید که خلاقیت یک‌باره ظاهر شود. به دنبال منابع تازه‌ای از الهام باشید که به شما ایده‌هایی نو می‌دهند و شما را برمی‌انگیزند تا پاسخ‌های منحصر به فردی برای سؤالات پیدا کنید. کتاب بخوانید، به موزه بروید، به موسیقی موردعلاقه‌ی خود گوش دهید یا در یک بحث پرجنب‌وجوش با یک دوست شرکت کنید. از هر راهکار و ترفندی که بهترین نتیجه را برای افزایش خلاقیت و ایجاد ایدهی جدید دارد، استفاده کنید.
17) سناریوهای جایگزین را در نظر بگیرید.
یکی از روش‌های افزایش خلاقیت این است که سناریوهای جایگزین را در نظر بگیرید. برای افزایش خلاقیت خود می‌توانید هنگام برخوردن به یک مشکل، از سؤالات «چه می‌شود اگر...» برای در نظرگرفتن هر سناریوی ممکن استفاده کنید. اگر رویکرد خاصی را در پیش بگیرید، نتیجه چه خواهد بود؟ اگر پیشاپیش به این جایگزین‌ها فکر کنید، بهتر می‌توانید راه‌حل‌های خلاقانه‌ای برای مشکلات تهیه کنید و به افزایش خلاقیت خود کمک کنید.
18) ترفند گلوله‌ی برفی (Snowball Technique) را امتحان کنید.
ترفند گلوله‌ی برفی، یکی دیگر از راه های افزایش خلاقیت است. آیا تا به حال توجه کرده‌اید که چگونه اغلب ایده‌ای عالی مستقیماً به ایدهی دیگری منتهی می‌شود؟ هنگام کار روی تهیه‌ی ایدهها برای پروژه‌تان و با استفاده از یک «ترفند گلوله‌ی برفی» می‌توانید از این مزیت بهره ببرید. اگر این ایدهی افزایش خلاقیت برای کار فعلی شما مناسب نیست، آن را کنار بگذارید تا بعداً روی آن کار کنید یا در پروژه‌ای دیگر از آن کمک بگیرید.
19) طوفان فکری (Brainstorming).
طوفان فکری ترفندی رایج برای ایده‌پردازی و یکی از تکنیک های افزایش خلاقیت است که می‌توانید شیوه‌ها و رویکردهای مختلفی برای اجرای آن پیدا کنید. هدف این فرایند تولید هر چه بیشتر ایدهها در یک بازه‌ی زمانی خاص است. به عنوان مثال، گروهی ممکن است یک بازه‌ی زمانی پنج دقیقه‌ای تنظیم کند و به اعضا اجازه دهد هر ایده‌ای را که به آن فکر می‌کنند، فارغ از اینکه چقدر غیرعادی به نظر می‌رسند به اشتراک بگذارند. گروه پس از به اشتراک گذاشتن ایدهها می‌تواند با صدای بلند درباره‌شان حرف بزند تا بهترینِ آن‌ها را برای نیاز پروژه‌اش برگزیند.
هنگام استفاده از این ترفند برای افزایش خلاقیت خود و گرفتن ایده‌های جدید باید پذیرای عقاید دیگران (Open-minded) و به دور از قضاوت (Non-judgmental) درمورد ایدهها باشید، تا اطمینان حاصل شود که همه‌ی اعضا در به اشتراک گذاشتن افکار خود راحت هستند. گروه‌ها معمولاً شخصی را ناظم می‌کنند تا بر جلسه‌ی طوفان فکری نظارت داشته باشد و فرایندی محترمانه و سازمان یافته را حفظ کند. آن‌ها باید قبل از انتخاب یک ایده، همه‌ی گزینه‌ها و قابلیت‌هایشان را در نظر بگیرند.
20) طوفان فکری منفی (Negative Brainstorming).
طوفان فکری منفی یکی دیگر از ترفند‌های افزایش خلاقیت است. اعضا در جلسه‌ی طوفان فکری منفی فهرستی از راه‌حل‌های «بد» را برای مشکلات فراهم می‌کنند. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند به راه‌حل‌هایی خلاق منجر شود، زیرا گروه‌ها موانع را شناسایی کرده و تلاش می‌کنند آن‌ها را تبدیل به فرصت کنند.
مثلاً، یک گروه ممکن است هدفی برای بهبود فروش داشته‌باشد. اعضا می‌توانند ایده‌هایی «بد» ارائه کنند که محصول را گران‌تر یا کم‌کاربردتر می‌کنند. گروه در اینجا نیز، مانند جلسه‌ی طوفان فکری، می‌تواند بازه‌ی زمانی مشخصی تنظیم کند و تا جایی که ممکن است ایده‌های خود را بنویسد. سپس، می‌تواند به صورت گروهی درمورد ایدهها و چگونه تبدیل کردنشان به مواردی مثبت بحث کند. این روند به تبدیل ایده‌های منفی به مثبت و افزایش خلاقیت اعضای گروه کمک می‌کند.
21) ذهن‌نگاری (Brainwriting).
ذهن‌نگاری یکی دیگر از تکنیک‌های افزایش خلاقیت است و مانند طوفان فکری عمل می‌کند همچنین ایده‌پردازی را در یک محیط گروهی گسترش می‌دهد. گروه در جلسه‌ی ذهن‌نگاری، یک صورت مسئله یا ایدهی اصلی مرتبط با پروژه‌ی خود را شناسایی می‌کند. سپس، هر کدام از اعضا به شکل جداگانه فهرستی از ایدهها یا راه‌حل‌های بالقوه را می‌نویسد. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند در تشویق به مشارکتِ اعضایی کمک کند که در به اشتراک گذاشتن افکار خود با صدای بلند راحت نیستند.
ناظم پس از پایان یافتن یادداشت ایدهها توسط اعضا، فهرست‌ها را جمعآوری و بین اعضا توزیع می‌کند. اعضا دریافت‌کننده به فهرست نگاه، و ایده‌های بیشتری تولید می‌کنند، یا همان ایده‌های اولیه را توسعه می‌دهند یا ایده‌هایی نامرتبط می‌نویسند. برخی دیگر، محدودیت زمانی برای این کار ایجاد یا تعداد مشخصی ایده تعیین می‌کنند که اعضا باید در هر نوبت بنویسند. گروه در نهایت می‌تواند این ایدهها را با اعضای خود به اشتراک بگذارد تا راه‌حل‌های عملی‌تر را شناسایی کند. این فرایند به ایجاد ایده‌های جدید و افزایش خلاقیت اعضای گروه کمک بسیاری می‌کند.
پیشنهاد کتاب: کتاب صوتی "تفکر بهتر، زندگی بهتر" و کتاب الکترونیکی "تفکر بهتر، زندگی بهتر" "اثر جول اوستین" (کلیک کنید)، ابزاری را ارائه می‌دهد که از طریق آن‌ها می‌توانید افکار و باورهای محدودکننده و مخرب را از بین ببرید و با کنترل افکارتان، زندگی خارق‌العاده‌ای برای خود و خانواده‌تان خلق کنید). باید همیشه به خاطر داشته باشید که، برای خلق زندگی خود نیازمند تغییر باورهای اشتباه و کنترل ذهن هستید.
22) تکنیک «5W2H».
اعضا با تکنیک 5W2H که یکی دیگر از روش های افزایش خلاقیت است، یک صورت مسئله یا مشکل را شناسایی می‌کنند. سپس، چک‌لیستی از کلمات پرسشی را که اغلب در روزنامه‌نگاری استفاده می‌شود، تهیه می‌کنند: چگونه، چرا، چه کسی، چه چیزی، چه زمانی و چه مکانی. پاسخ به این سؤالات می‌تواند به اعضا در تمرکز بر تفکر و تولید راه‌حل‌هایی مرتبط کمک کند. برای مثال، گروهی که یک ابزار آشپزخانه‌ی جدید را می‌فروشد می‌تواند از این مجموعه سؤالات برای ارتقا تبلیغات و استراتژی بازاریابی خود استفاده کند. در ادامه فرایند این تکنیک افزایش خلاقیت را بیشتر بررسی می‌کنیم. اعضای گروه می‌توانند از سؤالات زیر و پاسخ‌های‌شان برای ارتقاء تبلیغات بازاریابی که نیازهای مشتریان هدفشان را برطرف می‌کنند، استفاده کنند:
مشتریان هدف ما چه کسانی هستند؟
چرا آن دسته از مشتریان به این ابزار نیاز دارند؟
مشتریان از این ابزار برای انجام چه کاری استفاده می‌کنند؟
مشتریان چگونه می‌توانند از این ابزار استفاده کنند؟
مطلب مرتبط: معرفی تکنیک «۵ چرا» برای حل ریشه‌ای مسائل پیچیده
23) کلمات تصادفی (Random Words).
ترفند کلمات تصادفی، یکی دیگر از راه‌های افزایش خلاقیت است و از اعضا می‌خواهد که یک کلمه یا عبارت مرتبط با مشکلی را که می‌خواهند حل کنند، در نظر بگیرند. مثلاً، گروهی که امیدوار به بهبود کار گروهی در بخش خودش است می‌تواند کلمه‌ی «کار گروهی» را در وسط یک وایت‌بُرد بنویسد. اعضا، چه به صورت فردی چه به صورت گروهی، فهرستی از کلمات یا عبارات مرتبط با آن مفهوم را تهیه می‌کنند. برخی کلمات مرتبط می‌توانند «برقراری ارتباط، گوش دادن، حمایت، مثبت‌اندیشی و تعامل» باشند. این ترفند افزایش خلاقیت به اعضا کمک می‌کند تا ایده‌های مرتبط با مشکل را شناسایی کنند. در نتیجه، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا مجموعه‌ی مشکلات غیرعملی و غیرشدنی را به کارها و وظایفی تقسیم‌بندی کنند که عملی و شدنی هستند.
24) روش گالری (Gallery Method).
رهبر گروه در روش گالری که یکی از روش‌های افزایش خلاقیت است، جایگاهی را با وایت‌بُردهای شخصی یا فلیپ‌چارت فراهم می‌کند. هر یک از اعضا جایگاهی اختصاصی دارند که تمام ایده‌های خود در رابطه با صورت مسئله یا مفهوم مرکزی را بر روی آن می‌نویسند. اعضا پس از چند دقیقه در اتاق قدم می‌زنند تا جایگاه‌های سایر اعضا را تماشا و از آن‌ها یادداشت بردارند.
سپس، به جایگاه اصلی خود بازمی‌گردند و به توسعه‌ی ایده‌های اولیه‌ی خود، با الهام از ایده‌های سایر اعضای گروه می‌پردازند. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند زاویه‌های دید متفاوت نسبت به یک مشکل یا راهحل را گسترش دهد و ایده‌های افراد را تقویت کند.
25) داستان‌نمایی (Storyboarding).
گروه‌ها اغلب از داستان‌نمایی برای طرح‌ریزی کمپین‌های تبلیغاتی، محتوای ویدیویی، پیشنهادات یا فایل‌های ارائه‌ی تجاری استفاده می‌کنند. اعضا با این ترفند افزایش خلاقیت طرحی کلی (Outline) برای پروژه‌ای که در حال توسعه‌ی آن هستند تهیه می‌کنند. این طرح کلی می‌تواند شامل عناصر نوشتاری و بصری باشد و در این مرحله نیازی به تکمیل شدن نیز ندارد.
این ترفندِ افزایش خلاقیت به اعضا کمک می‌کند تا ایده‌های خود را پیش از مرحله‌ی تولید سازماندهی کنند. قالب آن طرحِ کلی، تنظیم مجدد ساختار داستان‌ها را آسان می‌کند و به گروه‌ها اجازه می‌دهد تا همراه با توسعه‌ی ایده‌های‌شان بخش‌هایی را اضافه یا حذف کنند.
26) نقشآفرینی (Roleplaying).
نقشآفرینی یکی دیگر از تکنیک‌های افزایش خلاقیت است. اعضا در ترفند نقشآفرینی شخصیت پرسوناها را برای خود اتخاذ، و مشکلات و راه حل‌های‌شان را از منظر دید آنان بررسی می‌کنند. برای مثال، یک تیم توسعه‌ی محصول، شخصیت یک مشتری بالقوه را برمی‌گزیند. تفکر در مورد محصول از نقطه‌نظر مشتریان می‌تواند شرایط را برای توسعه‌ی ایدهها و راه‌حل‌هایی که مطابق خواسته و نیازشان است فراهم آورد. بسته به شرایط، اعضا می‌توانند برای نگاه کردن از منظرهای فکری متفاوت به یک مسئله، پرسوناهای متفاوتی را برای ایفای نقش انتخاب کنند؛ مانند یک کاربر تازه‌وارد در مقابل کاربری باسابقه.
27) ترفند «بله و...».
از دنیای تئاتر بداهه (Improvisational Theatre) سرچشمه می‌گیرد. گروه‌ها می‌توانند این روش را برای ارتقا توسعه‌ی خودبه‌خودی ایدهها (the spontaneous development of ideas) به‌کار بگیرند. با یک کلمه، عبارت یا مفهوم واحد شروع می‌شود. سپس، اعضا با پاسخ «بله و...» همان گفته‌ی اصلی را گسترش می‌دهند. از آنجا که این تمرین از عباراتی مانند «بله، اما...» که باعث محدودیت می‌شوند، جلوگیری می‌کند و به استقبال ایده‌های دیگران می‌رود. وقتی اعضا متوجه شوند با بیان ایده‌های خود قضاوت یا اخراج نمی‌شوند، می‌توانند با احساس آرامش بیشتری آن‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارند.
برای نمونه، اولین نفر می‌تواند با این جمله شروع کند: «هدف ما بهبود سیستم مدیریت نهایی است». نفر دوم می‌تواند این را به ایدهی اولیه اضافه کند که: «بله، و ما می‌توانیم سیستم مدیریت فایل خود را با ایجاد صفحه گسترده‌ای برای ردیابی سوابق بیمار بهبود ببخشیم». اعضا تا زمانی که از ایدهها یا راه‌حل‌های تولید شده راضی باشند به ایده‌پردازی ادامه می‌دهند.
28) نقشه ذهنی (Mind Map).
فرایند نقشه ذهنی (Mind Map)، یکی دیگر از تکنیک‌های افزایش و تقویت خلاقیت است. اعضا در فرایند نقشه ذهنی یک صورت مسئله را در وسط وایت‌برد یا تکه‌ای کاغذ می‌نویسند. سپس، مفاهیم یا راه‌حل‌های مرتبط را در اطراف صورت مسئله اضافه، و خطوطی را بین آن‌ها ترسیم می‌کنند تا ارتباط‌شان را نشان دهند.
اعضا می‌توانند دسته‌ای دیگر از عباراتی را اضافه کنند که نحوه‌ی برنامه‌ریزی آن‌ها برای دستیابی به مفاهیم یا راه‌حل‌های پیشنهادی را توضیح می‌دهد و دوباره این لایه را به لایه‌ی قبلی متصل می‌کنند. این ابزار ایده‌پردازی، شبکه‌ای از ایدهها و نحوه‌ی اتصال آن‌ها را نشان می‌دهد و اعضا را قادر می‌سازد تا روابط بین ایده‌های خود را مجسم کنند.
نقشه‌ی ذهنی یک روش عالی برای اتصال ایدهها و پاسخ‌های نوآورانه به سؤالات است. نحوه‌ی کار به این صورت است که یک کلمه را به عنوان موضوع مرکزی در نقشه‌ی ذهنی می‌نویسیم. سپس، اصطلاحات و ایده‌های مربوط به آن را در اطرافش نوشته و با خطوط به آن اتصال می‌دهیم. هر یک از ایده‌های ثبت‌شده به عنوان کلمه‌های مرکزی بعدی قابلیت اتصال به یک مجموعه ایده و اصطلاح را دارند که ادامه این روند موجب یک طوفان مغزی کتبی می‌شود. نقشه حاصل به علت شباهت به شاخه‌های درخت، با نام درخت ایده نیز شناخته می‌شود.
29) وارونه‌سازی (Reversals).
اعضا به کمک ترفند وارونه‌سازی، پرسش مربوط به مشکل را می‌گیرند و سپس آن را وارونه می‌کنند. مثلاً، گروهی ممکن است بخواهد میزان ترک خدمت کارمندان را کاهش دهد. اعضا در این تمرین خواهند پرسید: «چگونه می‌توانیم میزان ترک خدمت کارمندان را افزایش دهیم؟» گروه با پاسخ به این سوال عواملی را می‌یابند که به این چالش کمک می‌کنند؛ مانند به کارگیری فرهنگ منفی در سازمان یا پرکاری کارمندان. این پاسخ‌ها نشان می‌دهند که چه کارهایی نباید انجام شوند و اعضا را قادر می‌سازند تا راه‌حل‌هایی پیدا کنند که عوامل مؤثر بر نرخ ریزش کارکنان را کاهش داده و میزان ترک خدمت کارمندان را پایین آورند. آن‌ها در این سناریو می‌توانند بر کارهای قابل مدیریت، تمرکز و یک محیط کاری مثبت‌تر ایجاد کنند.
30) تابلوی ایدهها (Mood Board).
تابلوی ایدهها کلاژی است متشکل از تصاویر، متن و نمونه‌هایی فیزیکی که اغلب توسط هنرمندان و طراحان استفاده می‌شود. تابلوی ایدهها می‌تواند به عنوان منبع الهامی برای سایر پروژه‌های کاری نیز باشد. سازمان‌ها می‌توانند از این ابزار برای نمایش مفاهیم انتزاعی در قالبی ملموس و محسوس‌تر استفاده کنند.
برای نمونه، گروهی ممکن است تابلوی ایدهها را هنگام توسعه‌ی استراتژی‌های بازاریابی برای یک محصول جدید به کار بگیرد. آن‌ها می‌توانند رنگ‌های مربوط به برند و عبارات مرتبطی را که می‌خواهند کمپین‌شان به مشتریان نشان دهد را کنار هم بیاورند. همچنین ممکن است از تصاویری استفاده کنند که نشان دهد چه احساسی را می‌خواهند در مخاطب برانگیزند؛ مثل تصویری از افراد خندان.
31) کارهای عجیب غریب بکنید.
کارهایی کنید که تا به حال نکرده‌اید. مثلاً می‌توانید تعدادی قابلمه و بشقاب و لیوان را جلوی خودتان بگذارید و با دوست‌تان یک گروه موسیقی تشکیل دهید. سعی کنید به صورت خلاقانه و من درآوردی، آهنگ تولید کنید و به آن شکل بدهید. پایان داستان‌ها را تغییر دهید. می‌توانید یک فیلم ببینید و اواسط فیلم، تلویزیون را خاموش کنید. سپس یک قلم و کاغذ جلوی خودتان بگذارید و پایان آن فیلم را حدس بزنید. شاید بتوانید دو پایان مختلف برای آن بنویسید. سپس دوباره تلویزیون را روشن کنید و ببینید فکر شما چه اندازه با فکر کارگردان همسویی داشته است. می‌توانید با دست‌های‌تان سایه درست کنید و با این سایه‌ها اشکال مختلفی بر روی دیوار بیندازید. این کار را احتمالاً هرموقع که برق می‌رفت، با نور شمع انجام می‌دادید.
32) بکوشید عظمت در نگاه شما باشد.
افراد خلاق، متخصص دقیق و البته متفاوت نگاه کردن هستند. یکی از بهترین تمرینات پرورش خلاقیت مشاهده نکات ظریف، دیدن جزئیات ظاهراً بی‌ارزش، جمعآوری و استفاده از چیزهایی است که افراد دیگر آن‌ها را نادیده می‌گیرند. اگر کنجکاوی فعال درباره محیط اطراف‌تان داشته باشید، ایده‌های تازه فراوانی به ذهن‌تان خطور خواهد کرد. سعی کنید کنجکاو باشید و با دقت به اطراف‌تان نگاه کنید.
مثال: با گوشی خود از محیطی که زیاد در آنجا حضور دارید، یک عکس بگیرید و به مدت 5 دقیقه سعی کنید به جزئیاتی که در آن عکس وجود دارد دقت کنید. یک شئ مثل کتاب، کاغذ، برگ درخت، گوشی همراه، فرش و… جلوی چشم‌تان قرار دهید و به جزئیات آن دقت کنید. تا به حال با دقت بسیار زیاد به کف دست‌های‌تان نگاه کرده‌اید؟ تا به حال جزئیات یک ماهی را دیده‌اید؟
33) خیال‌پردازی کنید.
انسان یک توانایی منحصر به فرد به نام ذهن سیال دارد. خیال‌پردازی وظیفه این بخش از ذهن است. انسان‌های خیال‌پرداز اغلب افراد خلاقی هستند که ایده‌های بدیع را در تاریخ بشریت به ثبت رسانده‌اند. در فعالیت‌های روزمره به جای تماشای تلویزیون در خانه یا گوش کردن به موزیک هنگام ورزش صبحگاهی، به تخیل در مورد موضوعات مختلف بپردازید.
وودی آلن نویسنده و بازیگر آمریکایی درباره نقش خیال‌پردازی در افزایش خلاقیت می‌گوید: «زمانی که خیال‌پردازی می‌کنید، ذهن شما به بخش‌های مختلف مغز سفر می‌کند و اطلاعاتی را جمعآوری می‌کند که مدت‌ها بعد ممکن است به هم مربوط شوند. این ارتباطات معمولاً باعث می‌شوند افراد به ایده‌های خلاقانه‌تری برسند». افراد می‌توانند از قدرت تخیل خود برای رسیدن به آرزوهای خود استفاده کنند. همه کاشفان، شاعران، نویسندگان، عالمان، مخترعان و هنرمندان معروف خیال‌پردازان ماهری بودند.
34) خود را در معرض طوفان‌های مغزی قرار دهید.
طوفان مغزی یک روش معمول و قدیمی در دستیابی به ایده‌های جدید است، اما همچنان می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای توسعه خلاقیت شما باشد. هدف این است که در طول یک دوره‌ی زمانی نسبتاً کوتاه، ایده‌های زیادی ایجاد کنیم. هر چه تعداد ایدهها بیشتر باشد، احتمال پیدا کردن راهکارهای جدید و کارآمد نیز بیشتر می‌شود.
طوفان مغزی یک روش جدید برای خلق ایده‌های جدید و حل مسائل با روش‌های نوآورانه است و هدف از آن، تحریک مغز برای تفکر نسبت به مسائل است. این روش، حل مسائل پیچیده را برای افراد راحت‌تر می‌کند و ممکن است افراد را به کشف ایده‌هایی تشویق کند که در ابتدا ممکن است احمقانه به نظر برسند؛ اما با ایجاد کمی تغییر در آن‌ها، راه‌حل‌های خلاقانه‌تری برای حل مسائل پیدا می‌شود.
35) خودتان را با کارها و عادات جدید به چالش بکشید.
هنگامی که شما برخی‌ای مهارت‌های خلاقیت را توسعه دادید، درگیری در چالش مداوم، جهت حفظ این مهارت‌ها، اهمیت می‌یابد. بنابراین سعی کنید چیزهای جدید را تجربه کنید و کارها را با روش‌های جدید انجام دهید. از راهکارهای گذشته خود برای تعامل با مسائل و دنیای پیرامون اجتناب کنید تا ذهن‌تان همواره درگیر چالش خلق، و نوآوری باشد. تکرار کارها و عادات قدیمی، ذهن را درگیر چالش حل مسئله‌های جدید نمی‌کند. بهتر است برای موضوعات مختلف راهکارهای تازه‌ای را استفاده کنید و تجربه ذهن را در جهت خلق، و نوآوری بالا ببرید.
36) داستان‌های تخیلی بخوانید.
ذهن در تلاش است معنی هر تجربه‌ای را درک کند. با درک این تجارب هر بار یک روزنه از هنر و خلاقیت در ذهن تولید و فعال می‌شود. مشکل اینجاست که تجربیات بشر در طول دوره‌ی زندگی محدود به نحوه‌ی زندگی او بوده و به اندازه کافی تعدد و تنوع ندارند تا منجر به رشد نوآوری در ذهن شوند. خواندن داستان‌های تخیلی به ما اجازه می‌دهد به‌وسیله‌ی همزادپنداری با قهرمان داستان تمام وقایع را تجربه کنیم.
متن این نوع از داستان‌ها مملو از اقدامات بی‌قاعده و حوادثی است که ما را به سمت مفاهیم، حقایق و ارزش‌های موجود سوق می‌دهد. غوطه‌ور شدن در این داستان‌ها مغز را به تفکر عمیق وادار کرده و بخش خلاقیت را تحریک می‌کند. «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» اثر لوئیس کارول، «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا و «یک سری از رویدادهای تأسف‌بار» اثر لمونی اسنیکت رمان‌هایی با موضوعات تخیلی هستند که نتایج توضیح داده‌شده را حاصل می‌کنند.
37) رؤیاپردازی و تجسم خلاق را فراموش نکنید.
در دنیای امروز که فناوری رشد و گسترش زیادی داشته، انسان کمی‌از هویت و شخصیت اصلی و اصل خودش دور شده است. انسان مدرن رابطه‌ای با رویاپردازی، آرامش، مراقبه و مدیتیشن ندارد. این در حالی است که رؤیاپردازی، تجسم خلاق و مدیتیشن برای آرامش و تحقق بخشید به اهداف لازم است. در صورتی که می‌خواهید قدرت تفکر خلاق را در وجود خودتان پرورش دهید، حتماً با رؤیاپردازی و تجسم خلاق آشتی کنید و روزانه چند دقیقه‌ای (خصوصاً قبل خواب) را به رؤیاپردازی و تجسم کردن اهداف و رؤیاهای خودتان اختصاص دهید.
بعضی از متخصصان و کارشناسان بر این باور هستند که کسل شدن خودش راهکاری برای افزایش خلاقیت است؛ زیرا کسانی که مدتی بیکار هستند و از بیکاری کسل می‌شوند، تفکر خلاق سراغشان می‌آیند و سعی می‌کنند کاری کنند که از این کسلی خارج شوند. بنابراین اگر می‌خواهید به عنوان شخصی خلاق شناخته شوید، گاهی اوقات کار را تعطیل کنید و در گوشه‌ای دنج خستگی در کنید و به خودتان امکان کسل شدن بدهید.
مراقبه یا مدیتیشن فعالیتی است که در آن از تکنیک‌های خاصی مانند ذهن‌آگاهی برای آموزش و تربیت توجه و هشیاری استفاده می‌شود و ماحصل آن رسیدن به یک حالت ذهنی و عاطفی آرام و پایدار است. برای شروع می‌توانید از دوره‌ی پیشرفته‌ی "دانداپانی" (کلیک کنید)، که در سایت رویال‌مایند قرار دارد، استفاده کنید. همچنین برای این امر می‌توانید از دوره‌ی فوق‌العاده‌ی "اسرار مراقبه" (کلیک کنید)، که توسط مجموعه‌ی رویال‌مایند ترجمه و تهیه شده است، کمک بگیرید.
38) نتیجه‌ی نهایی ایدئال (Ideal Final Result).
روش نتیجه‌ی نهایی ایدئال یکی از راه های افزایش خلاقیت است و در هر دو حالت فردی و گروهی عملی است. اعضا با این ترفند صورت مسئله را شناسایی می‌کنند و پس از آن راه حل ایدئال آن را توضیح می‌دهند. اعضا هنگام بحث درباره نتیجه‌ی نهایی ایدئال نباید محدودیت‌هایی مانند ضرب‌الأجل (Deadlines) یا بودجه (Budgets) را در نظر بگیرند. این ترفند افزایش خلاقیت آن‌ها را قادر می‌سازد تا بهترین راه ممکن برای حل مشکل را بدون اجازه دادن به دخالت محدودیت‌ها برگزینند. آن‌ها پس از تولید ایده‌هایی مناسب می‌توانند روی گزینه‌های قابل اجرا تمرکز کنند
39) تفکر استعاره‌ای (Metaphorical Thinking).
استعاره، دو یا چند چیز را با هم مقایسه می‌کند و می‌تواند حقیقی (Literal) یا مفهومی(Conceptual) باشد. مثلاً، یک نقشه ممکن است به عنوان استعاره‌ای از یک مکان به حساب آید چون آن مکان را نشان می‌دهد. افراد می‌توانند از استعاره‌ها برای ایجاد ارتباط بین مفاهیم و تولید ایده بر اساس آن‌ها استفاده کنند یا استعاره‌ها را به کار ببرند تا مفاهیم انتزاعی ملموس شوند.
به عنوان مثال، گروهی ممکن است با تفکر استعاره‌ای کسبوکار خود را با یک گل مقایسه کند. از آنجا که این کسبوکار برای رشد کردن به زمان، توجه و نگهداری سنجیده نیاز دارد، به گیاه شباهت دارد. گروه با انجام این مقایسه‌ها می‌تواند به فعالیت‌هایی فکر کند که برای کمک به پیشرفت کسبوکار قابل انجامند.
40) عکس آماده (Picture Prompt).
ترفند عکس آماده یکی دیگر از تکنیک های افزایش خلاقیت است. از تصاویر از پیش انتخاب شده برای گسترش روابطی آزاد درون یک گروه استفاده می‌کند. گروه به کمک این ترفند با یک موضوع یا صورت مسئله‌ی اصلی شروع می‌کند. ناظم هم می‌تواند به اعضا پوشه‌ای با حداکثر ۱۰ تصویر آماده ارائه کند یا اینکه هر تصویر را یکی‌یکی به اعضای گروه بدهد. گروه با استفاده از تصاویر، ایده‌های مرتبط با موضوع یا صورت‌مسئله‌ی اصلی را تولید می‌کند. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند به مدیریت فرایند طوفان فکری به وسیله‌ی معرفی عناصر خارجی برای برانگیختن ارتباطاتی جدید و غیرمنتظره کمک کند.
41) تابلوی ایدهها (Mood Board).
تابلوی ایدهها کلاژی است متشکل از تصاویر، متن و نمونه‌هایی فیزیکی که اغلب توسط هنرمندان و طراحان استفاده می‌شود. تابلوی ایدهها می‌تواند به عنوان منبع الهامی برای سایر پروژه‌های کاری نیز باشد. سازمان‌ها می‌توانند از این ابزار برای نمایش مفاهیم انتزاعی در قالبی ملموس و محسوس‌تر استفاده کنند.
برای نمونه، گروهی ممکن است تابلوی ایدهها را هنگام توسعه‌ی استراتژی‌های بازاریابی برای یک محصول جدید به کار بگیرد. آن‌ها می‌توانند رنگ‌های مربوط به برند و عبارات مرتبطی را که می‌خواهند کمپین‌شان به مشتریان نشان دهد را کنار هم بیاورند. همچنین ممکن است از تصاویری استفاده کنند که نشان دهد چه احساسی را می‌خواهند در مخاطب برانگیزند؛ مثل تصویری از افراد خندان.
سخن پایانی:
انواع مختلفی از روش های افزایش خلاقیت وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توانید مهارت‌هایی مانند ایده‌پردازی، پذیرای ایده‌های جدید بودن و داشتن توانایی حل مسئله را در خود تقویت کنید تا به بهترین راهکارها برای هر چالشی دست یابید. هرکدام از روش‌ها و تکنیک های موجود دراین مطلب به افزایش و پرورش خلاقیت ذهن شما کمک می‌کنند. در این مقاله به راهکارها و تکنیک های افزایش خلاقیت پرداختیم. اگر شما هم روش دیگری برای افزایش خلاقیت سراغ دارید، می‌توانید با ما به اشتراک بگذارید.
خوشحال می‌شویم نظرات خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
آیا به جز موارد گفته شده، از تکنیک دیگری برای تقویت خلاقیت خود استفاده کرده‌اید؟
آیا نکات گفته شده، در تقویت خلاقیت‌تان مؤثر بوده است؟
برای ثبت نظرات خود، به پایین صفحه مراجعه فرمایید.
راه‌های پرورش خلاقیت!
خلاقیت چیست؟
چگونه می‌توان خلاقیت و ابتکار عمل خود را افزایش داد؟
خلاقیت نوعی ابتکار عمل در انجام کارها است. این کارها می‌توانند کارهای روتینی باشند که با داشتن خلاقیت ساده‌تر انجام می‌شوند یا کارهای جدیدی که برای پیشرفت موضوعی استفاده می‌شوند. حال می‌خواهد این موضوع کاری، درسی، هنری یا هر چیز دیگر باشد یا می‌تواند راه‌حلی برای حل یک مشکل باشد. پس می‌توان با پرورش خلاقیت کارها را ساده‌تر و سریع‌تر انجام داد.
به طور کلی می‌توان خلاقیت را یک ابزار کمکی و یک ویژگی برای پیشرفت انسان‌ها دانست. قطعاً تعریف دقیقی برای خلاقیت وجود ندارد و این مفهوم مانند کلمات شادی و عشق دارای معانی و تفسیرهای زیادی است؛ با این حال بسیاری از بزرگان علم سعی کرده‌اند تا از دیدگاه خودشان تعریفی از آن ارائه دهند. خلاقیت محدود به سن نیست و بیشتر نوع نگرش و نوع تفکر فرد به آن شکل می‌دهد و در موضوعات متفاوت آن را شکوفا می‌سازد. راه‌های مختلفی برای بهبود و پرورش خلاقیت در افراد وجود دارد، که هر کسی می‌تواند به کمک این راه‌ها خلاقیت‌های خود را در زمینه‌های مختلف شناسایی کند.
اگر شما یک هنرمند خوب، نویسنده، عکاس یا موزیسین عالی هستید، حتماً در دوره‌ای از زندگی از نظر دیگران یک فرد خلاق بوده‌اید. اگر ایده‌ای جدید را در کسبوکار کوچک خود عملی کردید و در آن موفق بودید، حتماً از بخشی از خلاقیت خود استفاده کرده‌اید؛ یا اگر توانسته‌اید قسمتی از موضوع درسی را برای معلم یا استاد خود به روش جدید و ارزشمندی تفسیر کنید، پس قطعاً از بخشی از خلاقیت خود استفاده کرده‌اید. این‌ها نمونه‌ای از انواع خلاقیت هستند و ایده‌های خلاقانه می‌توانند در بسیاری از شغل‌ها، آثار، موقعیت‌ها و سرگرمی‌ها ظاهر شوند. یکی از مهم‌ترین موضوعات در زمینه خلاقیت، رشد و پرورش خلاقیت است. پرورش خلاقیت به شما کمک می‌کند تا بسیاری از مشکلات با موضوعات مختلف را با حداقل زمان و هزینه برطرف کنید.
خلاقیت (Creativity) یک مهارت مهم هم در محیط کار و هم خارج از آن است. تفکر خلاق (Creative Thinking) می‌تواند به شما در ابداع راه‌حل‌هایی نوآورانه برای مشکلات و کسب نقطه‌نظرهایی جدید هنگام انجام وظایف کمک کند. شما می‌توانید این ویژگی را با یادگیری و به کارگیری ترفندها و تکنیک‌های افزایش خلاقیت بهبود ببخشید.
پیشنهاد ما برای شما: دانشمندان معتقدند که مراقبه بهترین تمرین برای رشد شخصی و افزایش عملکرد خود می‌باشد. برای اینکه بتوانید خودتان را متحول کنید و پیشرفت‌های هیجانی، فکری و حتی معنوی در خود مشاهده کنید، و در عین حال از تمام مزایای مراقبه نیز بهرمند شوید، توصیه ما به شما "دوره‌ی 6 فاز مراقبه" اثر "ویشن لاکیانی" (کلیک کنید)، می‌باشد که توسط مجموعه‌ی رویال‌مایند ترجمه و تهیه شده و در اختیار شما قرار داده شده است.
1) تشابه یا قیاس بصری.
به تشابه‌ها و مقیاس‌ها فکر کنید. مثلاً فرض کنید می‌خواهید برای کسب و کارتان تبلیغ انجام دهید. می‌توانید به جای نشان دادن تصویر محصول، به موارد مشابه آن فکر کنید و یا قیاس به وجود آورید. این کار می‌تواند بیننده را بیشتر اغوا کند و بدون نمایش مستقیم محصول توجه افراد را نسبت به آن جلب کنید.
مثال: برای اینکه نشان بدهید همه مردم نمی‌توانند تغذیه مشابه داشته باشند، یک تشابه بصری به وجود آورید و از طریق آن اهمیت محافظت از گونه‌های مختلف گیاهان را نمایش دهید. از گیاه کاکتوس به عنوان یک تشبیه بصری استفاده کرده و زبر و خشن بودن ماده‌ای خاص را نشان دهید. به تصویر زیر نشان دهید. برای نشان دادن مضرات استفاده از سیگار، چه چیزی بهتر از تشبیه پاکت سیگار به تابوت؟
تبلیغات خلاقانه به شدت می‌تواند بر ذهن مخاطب، تأثیر مثبت بگذارد. ما باید حساسیت بالایی برای درک و کشف تشابه‌ها و تفاوت‌ها در خودمان به وجود بیاوریم؛ باید جایی از این تشابه‌ها استفاده کنیم و جایی دیگر تضادی بین چیزی که مخاطب فکر می‌کند باید باشد با چیزی که هست به وجود بیاوریم. اگر ریشه درخت را ببینیم که خودش شبیه به یک درخت است، توده ابر که شبیه یک بستنی است و گلوله نخ زردرنگی که شبیه یک لامپ حبابی است می‌توانیم به ایده‌های جانبی آن‌هم فکر کنیم.
2) تجربیات تازه و غیرمنتظره.
یکی از تمرینات پرورش خلاقیت، ایجاد تجربیات تازه و غیرمنتظره است. این تمرین به صورت علمی هم به اثبات رسیده است. تجربیات غیرمنتظره می‌تواند گستره وسیعی داشته باشد. از پرواز با پاراگلایدر تا عادتهای کوچک اما تازه. واقعیت این است که افکار ما در امور روزمره گیر کرده و ما به نوعی در زندانی خودساخته اسیریم.
وجود عادات خوب البته که برای موفقیت بسیار مهم است؛ اما ضروری است در کنار ساخت عادات پایدار، تمرینات پرورش خلاقیت هم داشته باشیم تا مغز ما به چالش کشیده شود. می‌توانید مسیر همیشگی را تغییر دهید و از راه‌های تازه‌ای به سرکار بروید. می‌توانید با دست مخالفتان بنویسید، چت کنید یا غذا بخورید.
می‌توانید ساندویچ‌تان را با مواد تازه و من درآوردی درست کنید. می‌توانید برای درست کردن متفاوت یک لقمه صبحانه اول مربا را داخل بشقاب‌تان بریزید و نان را روی آن پهن کنید تا مربا را به خودش بگیرد! شاید برای‌تان عجیب باشد اما همین کارهای ساده می‌توانند ذهن و مغزتان را به چالش بکشند و تقویت کنند.
اگر به دنبال تغییر رفتار و عادتهای خود هستید، "دوره عادتهای اتمی" اثر "جیمز کلیر" (کلیک کنید)، که در سایت رویال‌مایند در اختیار شما قرار داده شده است، را از دست ندهید. در این دوره‌ی شگفت‌انگیز راه‌های ساده‌ای به شما آموزش داده خواهند شد، تا روتین روزانه‌تان را تغییر داده و به موفقیت بیشتری دست پیدا کنید.
3) شکل‌های ناقص را کامل کنید.
یک تمرین کلاسیک برای خلاقیت، آزمون کامل‌سازی طرح‌های ناقص است. این تمرینات پرورش خلاقیت توسط آلیس پل، روانشناس دهه 60 میلادی پیشنهاد شد. شما می‌توانید تصاویر ناقص را به روش‌های طنز یا جدی کامل کنید. لطفاً خلاقیت خود را زندانی نکنید. آزادانه هرچه به ذهن‌تان می‌رسد به کارگیرید و نقاشی را کامل کنید.
4) نگاه نکنید و نقاشی بکشید.
این تکنیک را مربی بازاریابی آقای مارک مک گینس این روش را برای تمرینات پرورش خلاقیت ارائه کرده است. روش به این صورت است که شما یک مداد و کاغذ جلوی خودتان می‌گذارید. سپس اشیا مختلف را بدون اینکه به صفحه نگاه کنید، می‌کشید.
در طول پنج دقیقه‌ای که مشغول رسم کردن هستید، هرگز نباید مداد خود را از روی کاغذ بلند کنید. این تمرین پرورش خلاقیت، راهی برای به چالش کشیدن مغز است. شاید در مراحل اولیه، احساس حماقت کنید و طرح‌های‌تان حال‌تان را به هم بزند! اما این طبیعی است. در عوض خلاقیت شما یک مرحله رشد می‌کند.
5) خودتان را متعهد به خلاقیت کنید.
یکی از راه‌های افزایش خلاقیت این است که به طور کامل خود را وقف ارتقای توانایی‌های خلاقانه‌ی خود کنید. تلاش خود را به تعویق نیندازید. اهداف خود را مشخص کنید، از دیگران کمک بگیرید و هر روز زمانی را به ارتقاء مهارت‌های خود اختصاص دهید.
پیشنهاد ما برای شما: اکهارت تل به عنوان یکی از الهام‌بخش‌ترین رهبران معنوی دنیای امروز شناخته می‌شود. "اکهارت تل" در "دوره آفرینش رؤیاها" (کلیک کنید)، به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه می‌توان با تغییر حالت آگاهی، شرایط بیرونی را تغییر داد. یاد می‌گیرید که چطور از اعماق وجودتان و با قدرتی نشأت گرفته از هوش خلاق کائنات، اهداف و خواسته‌های‌تان را خلق کنید.
6) یک متخصص شوید.
یکی از بهترین راه های افزایش خلاقیت این است که در آن زمینه متخصص شوید. با داشتن درکی زیاد از موضوع، بهتر می‌توانید به یک راهحل جدید یا نوآورانه برای مشکلات فکر کنید.
7) به کنجکاوی خود پاداش دهید.
یکی از روش های افزایش خلاقیت خود این است که به کنجکاوی‌تان پاداش دهید. یکی از موانعی که همیشه سر راه افزایش و تقویت خلاقیت قرار دارد این احساس است که کنجکاوی یک کار افراطگرایانه است. وقتی درمورد چیزی کنجکاو هستید به جای سرزنش کردن، به خودتان پاداش دهید. از کاوش درباره‌ی موضوعات جدید نهراسید. در کنار پاداش دادن به خودتان که امری مهم است، توسعه‌ی انگیزه‌ی درونی نیز در راستای افزایش خلاقیت اهمیت دارد. گاهی اوقات پاداش واقعی خلاقیت، خود فرایند است، نه محصول آن.
8) ریسک کنید.
ریسک کردن یکی دیگر از راه های افزایش خلاقیت است. وقتی نوبت به ساختن مهارت‌های خلاقانه‌تان می‌رسد، برای ارتقای توانایی‌های خود باید مایل به ریسک‌پذیری باشید. اگرچه تلاش‌های شما همیشه منجر به موفقیت نخواهند شد، اما باید همچنان استعدادهای خلاقانه‌ی خود را تقویت کنید و مهارت‌هایی بسازید که در آینده به شما کمک بزرگی خواهند کرد.
9) اعتماد به نفس خود را بسازید.
افزایش اعتماد به نفس (کلیک کنید)، یکی دیگر از روش های افزایش خلاقیت است. تزلزل توانایی‌های شما می‌تواند مانع از خلاقیت شود. به همین دلیل است که ساخت اعتمادبه‌نفس اهمیت دارد. پیشرفت‌های به دست‌آمده را یادداشت، تلاش‌های خود را تحسین کنید و همیشه به دنبال راه‌هایی برای پاداش دادن به خلاقیت خود باشید تا به این صورت به افزایش خلاقیت خود کمک کنید.
10) برای خلاقیت وقت بگذارید.
اگر برای استعدادهای خلاقانه‌ی خود وقت نگذارید، نمی‌توانید آن‌ها را ارتقاء دهید. یکی از روش های افزایش خلاقیت این است که هر هفته زمانی را برای تمرکز بر روی برخی از پروژه‌های خلاقانه اختصاص دهید.
11) راه‌حل‌های متعدد را جست‌وجو کنید.
پیدا کردن چند راه حل مؤثر برای هر مشکلی می‌تواند به افزایش خلاقیت کمک کند. دفعه‌ی بعد که به مشکلی برخوردید، سعی کنید به دنبال راه‌حل‌های مختلف باشید. به‌جای ادامه دادن با اولین ایده‌ای که دارید، زمانی را اختصاص دهید تا به دیگر راه‌های ممکن برای غلبه بر مشکلات فکر کنید. این فعالیت ساده، روشی عالی برای ساخت مهارت‌های حل مسئله و یکی از روش های افزایش خلاقیت است.
12) روزنوشت خلاقیت (Creativity Journal) داشته‌باشید.
استفاده از روزنوشت خلاقیت را شروع کنید تا روند خلاقیت خود و ایده‌هایی را که تولید می‌کنید، دنبال کنید. استفاده از روزنوشت، یکی از روش های افزایش خلاقیت است و روشی عالی برای جست‌‌وجوی راه‌حل‌های ممکن دیگر و به خاطر آوردن آن چیزی است که انجام داده‌اید. از این روزنوشت می‌توان برای ذخیره‌ی ایده‌هایی استفاده کرد که می‌توانند در آینده منبع الهام باشند.
13) از فلوچارت‌ها (Flow Charts) استفاده کنید.
پس از آغاز توسعه‌ی یک پروژه‌ی جدید، فلوچارتی برای پیگیری پروژه از ابتدا تا انتها ایجاد کنید. به دنبال مسیرها یا توالی رویدادهای مختلفی باشید که ممکن است رخ دهند. فلوچارت می‌تواند به شما در پیش‌بینی محصول نهایی، حذف مشکلات احتمالی و فراهم آوردن راه‌حل‌هایی منحصربه‌فرد، همچنین افزایش خلاقیت شما کمک کند.
14) خود را به چالش بکشید و فرصت‌ها را بسازید.
به چالش کشیدن خود و ایجاد فرصت، یکی از روش‌های مؤثر برای افزایش خلاقیت است. پس از توسعه‌ی بعضی مهارت‌های خلاقانه، مهم است که به صورت مداوم خود را به چالش بکشید تا توانایی‌های خود را بیش از این توسعه دهید. به دنبال رویکردهایی دشوارتر باشید، چیزهای جدید را امتحان کنید و گاهی، راه‌حل‌های معمول خود در گذشته را کنار بگذارید. شما علاوه بر به چالش کشیدن خود، باید فرصت‌های خودتان را برای خلاقیت نیز ایجاد کنید. مثلاً به یک پروژه‌ی جدید مشغول شوید یا ابزارهایی تازه برای استفاده در پروژه‌های فعلی‌تان پیدا کنید.
15) ترفند شش کلاه (The Six Hats Technique) را امتحان کنید.
ترفند «۶ کلاه تفکر» یعنی بررسی یک مشکل از شش زاویه‌ی متفاوت. این ترفند یکی دیگر از تکنیک های افزایش خلاقیت است. با انجام این کار می‌توانید ایده‌هایی بیشتر تولید کنید، در مقایسه با زمانی که مثلاً به مسئله از یک یا دو نقطه‌نظر نگاه می‌کردید. در ادامه فرایند این ترفند افزایش خلاقیت را توضیح می‌دهیم.
کلاه سیاه: از زاویه‌ای منفی استفاده کنید. کدام‌یک از موارد در راهحل ارائه شده جواب نخواهند داد؟
کلاه آبی: با دید باز فکر کنید. بهترین راهحل کلی و همه‌جانبه چیست؟
کلاه سبز: خلاقانه فکر کنید. برخی ایده‌های جایگزین کدامند؟
کلاه قرمز: به وضعیت، احساسی نگاه کنید. احساساتتان به شما چه می‌گویند؟
کلاه سفید: واقع‌بینانه به شرایط نگاه کنید. حقایق کدامند؟
کلاه زرد: از زاویه‌ای مثبت استفاده کنید. کدام‌یک از موارد در راهحل ارائه شده جواب خواهند داد؟
اگر می‌خواهید بدانید که چگونه باورها و عواطف شما واقیعت زندگی‌تان را خلق می کنند، پیشنهاد ما برای شما "دوره ماتریکس الهی" اثر "گرگ بریدن" (کلیک کنید)، می‌باشد. این دوره، شکافی که میان اسرار دنیای کوانتومی و تجربیات روزمره‌ی ما وجود دارد، پر می‌کند
16) به دنبال الهام باشید.
همانطور که می‌دانید، تکنیک‌های بسیاری برای افزایش خلاقیت وجود دارند. هرگز انتظار نداشته‌باشید که خلاقیت یک‌باره ظاهر شود. به دنبال منابع تازه‌ای از الهام باشید که به شما ایده‌هایی نو می‌دهند و شما را برمی‌انگیزند تا پاسخ‌های منحصر به فردی برای سؤالات پیدا کنید. کتاب بخوانید، به موزه بروید، به موسیقی موردعلاقه‌ی خود گوش دهید یا در یک بحث پرجنب‌وجوش با یک دوست شرکت کنید. از هر راهکار و ترفندی که بهترین نتیجه را برای افزایش خلاقیت و ایجاد ایدهی جدید دارد، استفاده کنید.
17) سناریوهای جایگزین را در نظر بگیرید.
یکی از روش‌های افزایش خلاقیت این است که سناریوهای جایگزین را در نظر بگیرید. برای افزایش خلاقیت خود می‌توانید هنگام برخوردن به یک مشکل، از سؤالات «چه می‌شود اگر...» برای در نظرگرفتن هر سناریوی ممکن استفاده کنید. اگر رویکرد خاصی را در پیش بگیرید، نتیجه چه خواهد بود؟ اگر پیشاپیش به این جایگزین‌ها فکر کنید، بهتر می‌توانید راه‌حل‌های خلاقانه‌ای برای مشکلات تهیه کنید و به افزایش خلاقیت خود کمک کنید.
18) ترفند گلوله‌ی برفی (Snowball Technique) را امتحان کنید.
ترفند گلوله‌ی برفی، یکی دیگر از راه های افزایش خلاقیت است. آیا تا به حال توجه کرده‌اید که چگونه اغلب ایده‌ای عالی مستقیماً به ایدهی دیگری منتهی می‌شود؟ هنگام کار روی تهیه‌ی ایدهها برای پروژه‌تان و با استفاده از یک «ترفند گلوله‌ی برفی» می‌توانید از این مزیت بهره ببرید. اگر این ایدهی افزایش خلاقیت برای کار فعلی شما مناسب نیست، آن را کنار بگذارید تا بعداً روی آن کار کنید یا در پروژه‌ای دیگر از آن کمک بگیرید.
19) طوفان فکری (Brainstorming).
طوفان فکری ترفندی رایج برای ایده‌پردازی و یکی از تکنیک های افزایش خلاقیت است که می‌توانید شیوه‌ها و رویکردهای مختلفی برای اجرای آن پیدا کنید. هدف این فرایند تولید هر چه بیشتر ایدهها در یک بازه‌ی زمانی خاص است. به عنوان مثال، گروهی ممکن است یک بازه‌ی زمانی پنج دقیقه‌ای تنظیم کند و به اعضا اجازه دهد هر ایده‌ای را که به آن فکر می‌کنند، فارغ از اینکه چقدر غیرعادی به نظر می‌رسند به اشتراک بگذارند. گروه پس از به اشتراک گذاشتن ایدهها می‌تواند با صدای بلند درباره‌شان حرف بزند تا بهترینِ آن‌ها را برای نیاز پروژه‌اش برگزیند.
هنگام استفاده از این ترفند برای افزایش خلاقیت خود و گرفتن ایده‌های جدید باید پذیرای عقاید دیگران (Open-minded) و به دور از قضاوت (Non-judgmental) درمورد ایدهها باشید، تا اطمینان حاصل شود که همه‌ی اعضا در به اشتراک گذاشتن افکار خود راحت هستند. گروه‌ها معمولاً شخصی را ناظم می‌کنند تا بر جلسه‌ی طوفان فکری نظارت داشته باشد و فرایندی محترمانه و سازمان یافته را حفظ کند. آن‌ها باید قبل از انتخاب یک ایده، همه‌ی گزینه‌ها و قابلیت‌هایشان را در نظر بگیرند.
20) طوفان فکری منفی (Negative Brainstorming).
طوفان فکری منفی یکی دیگر از ترفند‌های افزایش خلاقیت است. اعضا در جلسه‌ی طوفان فکری منفی فهرستی از راه‌حل‌های «بد» را برای مشکلات فراهم می‌کنند. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند به راه‌حل‌هایی خلاق منجر شود، زیرا گروه‌ها موانع را شناسایی کرده و تلاش می‌کنند آن‌ها را تبدیل به فرصت کنند.
مثلاً، یک گروه ممکن است هدفی برای بهبود فروش داشته‌باشد. اعضا می‌توانند ایده‌هایی «بد» ارائه کنند که محصول را گران‌تر یا کم‌کاربردتر می‌کنند. گروه در اینجا نیز، مانند جلسه‌ی طوفان فکری، می‌تواند بازه‌ی زمانی مشخصی تنظیم کند و تا جایی که ممکن است ایده‌های خود را بنویسد. سپس، می‌تواند به صورت گروهی درمورد ایدهها و چگونه تبدیل کردنشان به مواردی مثبت بحث کند. این روند به تبدیل ایده‌های منفی به مثبت و افزایش خلاقیت اعضای گروه کمک می‌کند.
21) ذهن‌نگاری (Brainwriting).
ذهن‌نگاری یکی دیگر از تکنیک‌های افزایش خلاقیت است و مانند طوفان فکری عمل می‌کند همچنین ایده‌پردازی را در یک محیط گروهی گسترش می‌دهد. گروه در جلسه‌ی ذهن‌نگاری، یک صورت مسئله یا ایدهی اصلی مرتبط با پروژه‌ی خود را شناسایی می‌کند. سپس، هر کدام از اعضا به شکل جداگانه فهرستی از ایدهها یا راه‌حل‌های بالقوه را می‌نویسد. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند در تشویق به مشارکتِ اعضایی کمک کند که در به اشتراک گذاشتن افکار خود با صدای بلند راحت نیستند.
ناظم پس از پایان یافتن یادداشت ایدهها توسط اعضا، فهرست‌ها را جمعآوری و بین اعضا توزیع می‌کند. اعضا دریافت‌کننده به فهرست نگاه، و ایده‌های بیشتری تولید می‌کنند، یا همان ایده‌های اولیه را توسعه می‌دهند یا ایده‌هایی نامرتبط می‌نویسند. برخی دیگر، محدودیت زمانی برای این کار ایجاد یا تعداد مشخصی ایده تعیین می‌کنند که اعضا باید در هر نوبت بنویسند. گروه در نهایت می‌تواند این ایدهها را با اعضای خود به اشتراک بگذارد تا راه‌حل‌های عملی‌تر را شناسایی کند. این فرایند به ایجاد ایده‌های جدید و افزایش خلاقیت اعضای گروه کمک بسیاری می‌کند.
پیشنهاد کتاب: کتاب صوتی "تفکر بهتر، زندگی بهتر" و کتاب الکترونیکی "تفکر بهتر، زندگی بهتر" "اثر جول اوستین" (کلیک کنید)، ابزاری را ارائه می‌دهد که از طریق آن‌ها می‌توانید افکار و باورهای محدودکننده و مخرب را از بین ببرید و با کنترل افکارتان، زندگی خارق‌العاده‌ای برای خود و خانواده‌تان خلق کنید). باید همیشه به خاطر داشته باشید که، برای خلق زندگی خود نیازمند تغییر باورهای اشتباه و کنترل ذهن هستید.
22) تکنیک «5W2H».
اعضا با تکنیک 5W2H که یکی دیگر از روش های افزایش خلاقیت است، یک صورت مسئله یا مشکل را شناسایی می‌کنند. سپس، چک‌لیستی از کلمات پرسشی را که اغلب در روزنامه‌نگاری استفاده می‌شود، تهیه می‌کنند: چگونه، چرا، چه کسی، چه چیزی، چه زمانی و چه مکانی. پاسخ به این سؤالات می‌تواند به اعضا در تمرکز بر تفکر و تولید راه‌حل‌هایی مرتبط کمک کند. برای مثال، گروهی که یک ابزار آشپزخانه‌ی جدید را می‌فروشد می‌تواند از این مجموعه سؤالات برای ارتقا تبلیغات و استراتژی بازاریابی خود استفاده کند. در ادامه فرایند این تکنیک افزایش خلاقیت را بیشتر بررسی می‌کنیم. اعضای گروه می‌توانند از سؤالات زیر و پاسخ‌های‌شان برای ارتقاء تبلیغات بازاریابی که نیازهای مشتریان هدفشان را برطرف می‌کنند، استفاده کنند:
مشتریان هدف ما چه کسانی هستند؟
چرا آن دسته از مشتریان به این ابزار نیاز دارند؟
مشتریان از این ابزار برای انجام چه کاری استفاده می‌کنند؟
مشتریان چگونه می‌توانند از این ابزار استفاده کنند؟
مطلب مرتبط: معرفی تکنیک «۵ چرا» برای حل ریشه‌ای مسائل پیچیده
23) کلمات تصادفی (Random Words).
ترفند کلمات تصادفی، یکی دیگر از راه‌های افزایش خلاقیت است و از اعضا می‌خواهد که یک کلمه یا عبارت مرتبط با مشکلی را که می‌خواهند حل کنند، در نظر بگیرند. مثلاً، گروهی که امیدوار به بهبود کار گروهی در بخش خودش است می‌تواند کلمه‌ی «کار گروهی» را در وسط یک وایت‌بُرد بنویسد. اعضا، چه به صورت فردی چه به صورت گروهی، فهرستی از کلمات یا عبارات مرتبط با آن مفهوم را تهیه می‌کنند. برخی کلمات مرتبط می‌توانند «برقراری ارتباط، گوش دادن، حمایت، مثبت‌اندیشی و تعامل» باشند. این ترفند افزایش خلاقیت به اعضا کمک می‌کند تا ایده‌های مرتبط با مشکل را شناسایی کنند. در نتیجه، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا مجموعه‌ی مشکلات غیرعملی و غیرشدنی را به کارها و وظایفی تقسیم‌بندی کنند که عملی و شدنی هستند.
24) روش گالری (Gallery Method).
رهبر گروه در روش گالری که یکی از روش‌های افزایش خلاقیت است، جایگاهی را با وایت‌بُردهای شخصی یا فلیپ‌چارت فراهم می‌کند. هر یک از اعضا جایگاهی اختصاصی دارند که تمام ایده‌های خود در رابطه با صورت مسئله یا مفهوم مرکزی را بر روی آن می‌نویسند. اعضا پس از چند دقیقه در اتاق قدم می‌زنند تا جایگاه‌های سایر اعضا را تماشا و از آن‌ها یادداشت بردارند.
سپس، به جایگاه اصلی خود بازمی‌گردند و به توسعه‌ی ایده‌های اولیه‌ی خود، با الهام از ایده‌های سایر اعضای گروه می‌پردازند. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند زاویه‌های دید متفاوت نسبت به یک مشکل یا راهحل را گسترش دهد و ایده‌های افراد را تقویت کند.
25) داستان‌نمایی (Storyboarding).
گروه‌ها اغلب از داستان‌نمایی برای طرح‌ریزی کمپین‌های تبلیغاتی، محتوای ویدیویی، پیشنهادات یا فایل‌های ارائه‌ی تجاری استفاده می‌کنند. اعضا با این ترفند افزایش خلاقیت طرحی کلی (Outline) برای پروژه‌ای که در حال توسعه‌ی آن هستند تهیه می‌کنند. این طرح کلی می‌تواند شامل عناصر نوشتاری و بصری باشد و در این مرحله نیازی به تکمیل شدن نیز ندارد.
این ترفندِ افزایش خلاقیت به اعضا کمک می‌کند تا ایده‌های خود را پیش از مرحله‌ی تولید سازماندهی کنند. قالب آن طرحِ کلی، تنظیم مجدد ساختار داستان‌ها را آسان می‌کند و به گروه‌ها اجازه می‌دهد تا همراه با توسعه‌ی ایده‌های‌شان بخش‌هایی را اضافه یا حذف کنند.
26) نقشآفرینی (Roleplaying).
نقشآفرینی یکی دیگر از تکنیک‌های افزایش خلاقیت است. اعضا در ترفند نقشآفرینی شخصیت پرسوناها را برای خود اتخاذ، و مشکلات و راه حل‌های‌شان را از منظر دید آنان بررسی می‌کنند. برای مثال، یک تیم توسعه‌ی محصول، شخصیت یک مشتری بالقوه را برمی‌گزیند. تفکر در مورد محصول از نقطه‌نظر مشتریان می‌تواند شرایط را برای توسعه‌ی ایدهها و راه‌حل‌هایی که مطابق خواسته و نیازشان است فراهم آورد. بسته به شرایط، اعضا می‌توانند برای نگاه کردن از منظرهای فکری متفاوت به یک مسئله، پرسوناهای متفاوتی را برای ایفای نقش انتخاب کنند؛ مانند یک کاربر تازه‌وارد در مقابل کاربری باسابقه.
27) ترفند «بله و...».
از دنیای تئاتر بداهه (Improvisational Theatre) سرچشمه می‌گیرد. گروه‌ها می‌توانند این روش را برای ارتقا توسعه‌ی خودبه‌خودی ایدهها (the spontaneous development of ideas) به‌کار بگیرند. با یک کلمه، عبارت یا مفهوم واحد شروع می‌شود. سپس، اعضا با پاسخ «بله و...» همان گفته‌ی اصلی را گسترش می‌دهند. از آنجا که این تمرین از عباراتی مانند «بله، اما...» که باعث محدودیت می‌شوند، جلوگیری می‌کند و به استقبال ایده‌های دیگران می‌رود. وقتی اعضا متوجه شوند با بیان ایده‌های خود قضاوت یا اخراج نمی‌شوند، می‌توانند با احساس آرامش بیشتری آن‌ها را با دیگران به اشتراک بگذارند.
برای نمونه، اولین نفر می‌تواند با این جمله شروع کند: «هدف ما بهبود سیستم مدیریت نهایی است». نفر دوم می‌تواند این را به ایدهی اولیه اضافه کند که: «بله، و ما می‌توانیم سیستم مدیریت فایل خود را با ایجاد صفحه گسترده‌ای برای ردیابی سوابق بیمار بهبود ببخشیم». اعضا تا زمانی که از ایدهها یا راه‌حل‌های تولید شده راضی باشند به ایده‌پردازی ادامه می‌دهند.
28) نقشه ذهنی (Mind Map).
فرایند نقشه ذهنی (Mind Map)، یکی دیگر از تکنیک‌های افزایش و تقویت خلاقیت است. اعضا در فرایند نقشه ذهنی یک صورت مسئله را در وسط وایت‌برد یا تکه‌ای کاغذ می‌نویسند. سپس، مفاهیم یا راه‌حل‌های مرتبط را در اطراف صورت مسئله اضافه، و خطوطی را بین آن‌ها ترسیم می‌کنند تا ارتباط‌شان را نشان دهند.
اعضا می‌توانند دسته‌ای دیگر از عباراتی را اضافه کنند که نحوه‌ی برنامه‌ریزی آن‌ها برای دستیابی به مفاهیم یا راه‌حل‌های پیشنهادی را توضیح می‌دهد و دوباره این لایه را به لایه‌ی قبلی متصل می‌کنند. این ابزار ایده‌پردازی، شبکه‌ای از ایدهها و نحوه‌ی اتصال آن‌ها را نشان می‌دهد و اعضا را قادر می‌سازد تا روابط بین ایده‌های خود را مجسم کنند.
نقشه‌ی ذهنی یک روش عالی برای اتصال ایدهها و پاسخ‌های نوآورانه به سؤالات است. نحوه‌ی کار به این صورت است که یک کلمه را به عنوان موضوع مرکزی در نقشه‌ی ذهنی می‌نویسیم. سپس، اصطلاحات و ایده‌های مربوط به آن را در اطرافش نوشته و با خطوط به آن اتصال می‌دهیم. هر یک از ایده‌های ثبت‌شده به عنوان کلمه‌های مرکزی بعدی قابلیت اتصال به یک مجموعه ایده و اصطلاح را دارند که ادامه این روند موجب یک طوفان مغزی کتبی می‌شود. نقشه حاصل به علت شباهت به شاخه‌های درخت، با نام درخت ایده نیز شناخته می‌شود.
29) وارونه‌سازی (Reversals).
اعضا به کمک ترفند وارونه‌سازی، پرسش مربوط به مشکل را می‌گیرند و سپس آن را وارونه می‌کنند. مثلاً، گروهی ممکن است بخواهد میزان ترک خدمت کارمندان را کاهش دهد. اعضا در این تمرین خواهند پرسید: «چگونه می‌توانیم میزان ترک خدمت کارمندان را افزایش دهیم؟» گروه با پاسخ به این سوال عواملی را می‌یابند که به این چالش کمک می‌کنند؛ مانند به کارگیری فرهنگ منفی در سازمان یا پرکاری کارمندان. این پاسخ‌ها نشان می‌دهند که چه کارهایی نباید انجام شوند و اعضا را قادر می‌سازند تا راه‌حل‌هایی پیدا کنند که عوامل مؤثر بر نرخ ریزش کارکنان را کاهش داده و میزان ترک خدمت کارمندان را پایین آورند. آن‌ها در این سناریو می‌توانند بر کارهای قابل مدیریت، تمرکز و یک محیط کاری مثبت‌تر ایجاد کنند.
30) تابلوی ایدهها (Mood Board).
تابلوی ایدهها کلاژی است متشکل از تصاویر، متن و نمونه‌هایی فیزیکی که اغلب توسط هنرمندان و طراحان استفاده می‌شود. تابلوی ایدهها می‌تواند به عنوان منبع الهامی برای سایر پروژه‌های کاری نیز باشد. سازمان‌ها می‌توانند از این ابزار برای نمایش مفاهیم انتزاعی در قالبی ملموس و محسوس‌تر استفاده کنند.
برای نمونه، گروهی ممکن است تابلوی ایدهها را هنگام توسعه‌ی استراتژی‌های بازاریابی برای یک محصول جدید به کار بگیرد. آن‌ها می‌توانند رنگ‌های مربوط به برند و عبارات مرتبطی را که می‌خواهند کمپین‌شان به مشتریان نشان دهد را کنار هم بیاورند. همچنین ممکن است از تصاویری استفاده کنند که نشان دهد چه احساسی را می‌خواهند در مخاطب برانگیزند؛ مثل تصویری از افراد خندان.
31) کارهای عجیب غریب بکنید.
کارهایی کنید که تا به حال نکرده‌اید. مثلاً می‌توانید تعدادی قابلمه و بشقاب و لیوان را جلوی خودتان بگذارید و با دوست‌تان یک گروه موسیقی تشکیل دهید. سعی کنید به صورت خلاقانه و من درآوردی، آهنگ تولید کنید و به آن شکل بدهید. پایان داستان‌ها را تغییر دهید. می‌توانید یک فیلم ببینید و اواسط فیلم، تلویزیون را خاموش کنید. سپس یک قلم و کاغذ جلوی خودتان بگذارید و پایان آن فیلم را حدس بزنید. شاید بتوانید دو پایان مختلف برای آن بنویسید. سپس دوباره تلویزیون را روشن کنید و ببینید فکر شما چه اندازه با فکر کارگردان همسویی داشته است. می‌توانید با دست‌های‌تان سایه درست کنید و با این سایه‌ها اشکال مختلفی بر روی دیوار بیندازید. این کار را احتمالاً هرموقع که برق می‌رفت، با نور شمع انجام می‌دادید.
32) بکوشید عظمت در نگاه شما باشد.
افراد خلاق، متخصص دقیق و البته متفاوت نگاه کردن هستند. یکی از بهترین تمرینات پرورش خلاقیت مشاهده نکات ظریف، دیدن جزئیات ظاهراً بی‌ارزش، جمعآوری و استفاده از چیزهایی است که افراد دیگر آن‌ها را نادیده می‌گیرند. اگر کنجکاوی فعال درباره محیط اطراف‌تان داشته باشید، ایده‌های تازه فراوانی به ذهن‌تان خطور خواهد کرد. سعی کنید کنجکاو باشید و با دقت به اطراف‌تان نگاه کنید.
مثال: با گوشی خود از محیطی که زیاد در آنجا حضور دارید، یک عکس بگیرید و به مدت 5 دقیقه سعی کنید به جزئیاتی که در آن عکس وجود دارد دقت کنید. یک شئ مثل کتاب، کاغذ، برگ درخت، گوشی همراه، فرش و… جلوی چشم‌تان قرار دهید و به جزئیات آن دقت کنید. تا به حال با دقت بسیار زیاد به کف دست‌های‌تان نگاه کرده‌اید؟ تا به حال جزئیات یک ماهی را دیده‌اید؟
33) خیال‌پردازی کنید.
انسان یک توانایی منحصر به فرد به نام ذهن سیال دارد. خیال‌پردازی وظیفه این بخش از ذهن است. انسان‌های خیال‌پرداز اغلب افراد خلاقی هستند که ایده‌های بدیع را در تاریخ بشریت به ثبت رسانده‌اند. در فعالیت‌های روزمره به جای تماشای تلویزیون در خانه یا گوش کردن به موزیک هنگام ورزش صبحگاهی، به تخیل در مورد موضوعات مختلف بپردازید.
وودی آلن نویسنده و بازیگر آمریکایی درباره نقش خیال‌پردازی در افزایش خلاقیت می‌گوید: «زمانی که خیال‌پردازی می‌کنید، ذهن شما به بخش‌های مختلف مغز سفر می‌کند و اطلاعاتی را جمعآوری می‌کند که مدت‌ها بعد ممکن است به هم مربوط شوند. این ارتباطات معمولاً باعث می‌شوند افراد به ایده‌های خلاقانه‌تری برسند». افراد می‌توانند از قدرت تخیل خود برای رسیدن به آرزوهای خود استفاده کنند. همه کاشفان، شاعران، نویسندگان، عالمان، مخترعان و هنرمندان معروف خیال‌پردازان ماهری بودند.
34) خود را در معرض طوفان‌های مغزی قرار دهید.
طوفان مغزی یک روش معمول و قدیمی در دستیابی به ایده‌های جدید است، اما همچنان می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای توسعه خلاقیت شما باشد. هدف این است که در طول یک دوره‌ی زمانی نسبتاً کوتاه، ایده‌های زیادی ایجاد کنیم. هر چه تعداد ایدهها بیشتر باشد، احتمال پیدا کردن راهکارهای جدید و کارآمد نیز بیشتر می‌شود.
طوفان مغزی یک روش جدید برای خلق ایده‌های جدید و حل مسائل با روش‌های نوآورانه است و هدف از آن، تحریک مغز برای تفکر نسبت به مسائل است. این روش، حل مسائل پیچیده را برای افراد راحت‌تر می‌کند و ممکن است افراد را به کشف ایده‌هایی تشویق کند که در ابتدا ممکن است احمقانه به نظر برسند؛ اما با ایجاد کمی تغییر در آن‌ها، راه‌حل‌های خلاقانه‌تری برای حل مسائل پیدا می‌شود.
35) خودتان را با کارها و عادات جدید به چالش بکشید.
هنگامی که شما برخی‌ای مهارت‌های خلاقیت را توسعه دادید، درگیری در چالش مداوم، جهت حفظ این مهارت‌ها، اهمیت می‌یابد. بنابراین سعی کنید چیزهای جدید را تجربه کنید و کارها را با روش‌های جدید انجام دهید. از راهکارهای گذشته خود برای تعامل با مسائل و دنیای پیرامون اجتناب کنید تا ذهن‌تان همواره درگیر چالش خلق، و نوآوری باشد. تکرار کارها و عادات قدیمی، ذهن را درگیر چالش حل مسئله‌های جدید نمی‌کند. بهتر است برای موضوعات مختلف راهکارهای تازه‌ای را استفاده کنید و تجربه ذهن را در جهت خلق، و نوآوری بالا ببرید.
36) داستان‌های تخیلی بخوانید.
ذهن در تلاش است معنی هر تجربه‌ای را درک کند. با درک این تجارب هر بار یک روزنه از هنر و خلاقیت در ذهن تولید و فعال می‌شود. مشکل اینجاست که تجربیات بشر در طول دوره‌ی زندگی محدود به نحوه‌ی زندگی او بوده و به اندازه کافی تعدد و تنوع ندارند تا منجر به رشد نوآوری در ذهن شوند. خواندن داستان‌های تخیلی به ما اجازه می‌دهد به‌وسیله‌ی همزادپنداری با قهرمان داستان تمام وقایع را تجربه کنیم.
متن این نوع از داستان‌ها مملو از اقدامات بی‌قاعده و حوادثی است که ما را به سمت مفاهیم، حقایق و ارزش‌های موجود سوق می‌دهد. غوطه‌ور شدن در این داستان‌ها مغز را به تفکر عمیق وادار کرده و بخش خلاقیت را تحریک می‌کند. «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» اثر لوئیس کارول، «مسخ» نوشته‌ی فرانتس کافکا و «یک سری از رویدادهای تأسف‌بار» اثر لمونی اسنیکت رمان‌هایی با موضوعات تخیلی هستند که نتایج توضیح داده‌شده را حاصل می‌کنند.
37) رؤیاپردازی و تجسم خلاق را فراموش نکنید.
در دنیای امروز که فناوری رشد و گسترش زیادی داشته، انسان کمی‌از هویت و شخصیت اصلی و اصل خودش دور شده است. انسان مدرن رابطه‌ای با رویاپردازی، آرامش، مراقبه و مدیتیشن ندارد. این در حالی است که رؤیاپردازی، تجسم خلاق و مدیتیشن برای آرامش و تحقق بخشید به اهداف لازم است. در صورتی که می‌خواهید قدرت تفکر خلاق را در وجود خودتان پرورش دهید، حتماً با رؤیاپردازی و تجسم خلاق آشتی کنید و روزانه چند دقیقه‌ای (خصوصاً قبل خواب) را به رؤیاپردازی و تجسم کردن اهداف و رؤیاهای خودتان اختصاص دهید.
بعضی از متخصصان و کارشناسان بر این باور هستند که کسل شدن خودش راهکاری برای افزایش خلاقیت است؛ زیرا کسانی که مدتی بیکار هستند و از بیکاری کسل می‌شوند، تفکر خلاق سراغشان می‌آیند و سعی می‌کنند کاری کنند که از این کسلی خارج شوند. بنابراین اگر می‌خواهید به عنوان شخصی خلاق شناخته شوید، گاهی اوقات کار را تعطیل کنید و در گوشه‌ای دنج خستگی در کنید و به خودتان امکان کسل شدن بدهید.
مراقبه یا مدیتیشن فعالیتی است که در آن از تکنیک‌های خاصی مانند ذهن‌آگاهی برای آموزش و تربیت توجه و هشیاری استفاده می‌شود و ماحصل آن رسیدن به یک حالت ذهنی و عاطفی آرام و پایدار است. برای شروع می‌توانید از دوره‌ی پیشرفته‌ی "دانداپانی" (کلیک کنید)، که در سایت رویال‌مایند قرار دارد، استفاده کنید. همچنین برای این امر می‌توانید از دوره‌ی فوق‌العاده‌ی "اسرار مراقبه" (کلیک کنید)، که توسط مجموعه‌ی رویال‌مایند ترجمه و تهیه شده است، کمک بگیرید.
38) نتیجه‌ی نهایی ایدئال (Ideal Final Result).
روش نتیجه‌ی نهایی ایدئال یکی از راه های افزایش خلاقیت است و در هر دو حالت فردی و گروهی عملی است. اعضا با این ترفند صورت مسئله را شناسایی می‌کنند و پس از آن راه حل ایدئال آن را توضیح می‌دهند. اعضا هنگام بحث درباره نتیجه‌ی نهایی ایدئال نباید محدودیت‌هایی مانند ضرب‌الأجل (Deadlines) یا بودجه (Budgets) را در نظر بگیرند. این ترفند افزایش خلاقیت آن‌ها را قادر می‌سازد تا بهترین راه ممکن برای حل مشکل را بدون اجازه دادن به دخالت محدودیت‌ها برگزینند. آن‌ها پس از تولید ایده‌هایی مناسب می‌توانند روی گزینه‌های قابل اجرا تمرکز کنند
39) تفکر استعاره‌ای (Metaphorical Thinking).
استعاره، دو یا چند چیز را با هم مقایسه می‌کند و می‌تواند حقیقی (Literal) یا مفهومی(Conceptual) باشد. مثلاً، یک نقشه ممکن است به عنوان استعاره‌ای از یک مکان به حساب آید چون آن مکان را نشان می‌دهد. افراد می‌توانند از استعاره‌ها برای ایجاد ارتباط بین مفاهیم و تولید ایده بر اساس آن‌ها استفاده کنند یا استعاره‌ها را به کار ببرند تا مفاهیم انتزاعی ملموس شوند.
به عنوان مثال، گروهی ممکن است با تفکر استعاره‌ای کسبوکار خود را با یک گل مقایسه کند. از آنجا که این کسبوکار برای رشد کردن به زمان، توجه و نگهداری سنجیده نیاز دارد، به گیاه شباهت دارد. گروه با انجام این مقایسه‌ها می‌تواند به فعالیت‌هایی فکر کند که برای کمک به پیشرفت کسبوکار قابل انجامند.
40) عکس آماده (Picture Prompt).
ترفند عکس آماده یکی دیگر از تکنیک های افزایش خلاقیت است. از تصاویر از پیش انتخاب شده برای گسترش روابطی آزاد درون یک گروه استفاده می‌کند. گروه به کمک این ترفند با یک موضوع یا صورت مسئله‌ی اصلی شروع می‌کند. ناظم هم می‌تواند به اعضا پوشه‌ای با حداکثر ۱۰ تصویر آماده ارائه کند یا اینکه هر تصویر را یکی‌یکی به اعضای گروه بدهد. گروه با استفاده از تصاویر، ایده‌های مرتبط با موضوع یا صورت‌مسئله‌ی اصلی را تولید می‌کند. این ترفند افزایش خلاقیت می‌تواند به مدیریت فرایند طوفان فکری به وسیله‌ی معرفی عناصر خارجی برای برانگیختن ارتباطاتی جدید و غیرمنتظره کمک کند.
41) تابلوی ایدهها (Mood Board).
تابلوی ایدهها کلاژی است متشکل از تصاویر، متن و نمونه‌هایی فیزیکی که اغلب توسط هنرمندان و طراحان استفاده می‌شود. تابلوی ایدهها می‌تواند به عنوان منبع الهامی برای سایر پروژه‌های کاری نیز باشد. سازمان‌ها می‌توانند از این ابزار برای نمایش مفاهیم انتزاعی در قالبی ملموس و محسوس‌تر استفاده کنند.
برای نمونه، گروهی ممکن است تابلوی ایدهها را هنگام توسعه‌ی استراتژی‌های بازاریابی برای یک محصول جدید به کار بگیرد. آن‌ها می‌توانند رنگ‌های مربوط به برند و عبارات مرتبطی را که می‌خواهند کمپین‌شان به مشتریان نشان دهد را کنار هم بیاورند. همچنین ممکن است از تصاویری استفاده کنند که نشان دهد چه احساسی را می‌خواهند در مخاطب برانگیزند؛ مثل تصویری از افراد خندان.
سخن پایانی:
انواع مختلفی از روش های افزایش خلاقیت وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توانید مهارت‌هایی مانند ایده‌پردازی، پذیرای ایده‌های جدید بودن و داشتن توانایی حل مسئله را در خود تقویت کنید تا به بهترین راهکارها برای هر چالشی دست یابید. هرکدام از روش‌ها و تکنیک های موجود دراین مطلب به افزایش و پرورش خلاقیت ذهن شما کمک می‌کنند. در این مقاله به راهکارها و تکنیک های افزایش خلاقیت پرداختیم. اگر شما هم روش دیگری برای افزایش خلاقیت سراغ دارید، می‌توانید با ما به اشتراک بگذارید.
خوشحال می‌شویم نظرات خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
آیا به جز موارد گفته شده، از تکنیک دیگری برای تقویت خلاقیت خود استفاده کرده‌اید؟
آیا نکات گفته شده، در تقویت خلاقیت‌تان مؤثر بوده است؟
برای ثبت نظرات خود، به پایین صفحه مراجعه فرمایید.
