زمان مطالعه :15 دقیقه
چکیده این مطلب : هوش فضایی انسان را قادر می‌سازد تا در جهان حرکت کند و همچنین دیدگاه دیگران را تعیین کند. ظرفیت به خاطر سپردن شکل چیزی در ذهن و تصویر کردن آن از منظرهای مختلف، کلید این نوع هوش است و این موضوع نیاز به تخیل و خلاقیت دارد. هوش فضایی به افراد این امکان را می‌دهد تا به راحتی اشیاء یا مکان‌های دیگر را جست‌وجو کنند.
هوش فضایی چیست؟
در مورد انواع هوش چیزی شنیده‌اید؟
در مورد هوش فضایی چطور؟
به نظر شما هوش فضایی قابل تقویت شدن است؟
احتمالاً تاکنون در مورد نظریه هوش چندگانه گاردنر شنیده‌اید. گاردنر که یکی از جذاب‌ترین ایده‌ها در مورد هوش را ارائه داد معتقد بود بیان مقدار عددی برای میزان هوش انسان؛ قادر به بیان دقیق همه توانایی‌های او نیست. درواقع در تئوری گاردنر، هوش به حیطه وسیع‌تری گسترش یافت که هوش فضایی قلمرویی از آن است. به طور کلی هوش فضایی به توانایی تجسم، بازآفرینی تصاویر و تفکر در کالبد آن‌ها اشاره دارد. بنابراین معماران حرفه‌ای و مجسمه‌سازان احتمالاً هوش فضایی بالایی دارند. ما در این مقاله به تعریف دقیق هوش فضایی، اهمیت و راه‌های بهبود آن می‌‌پردازیم.
به دنبال پیشرفت فناوری و علم، دنیای امروز به دنبال افرادی با هوش بالا و چندگانه است. هوش فضایی، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین هوش‌های چندگانه است که برای کسب موفقیت در زندگی و کار بسیار مهم است. هوش فضایی به این معناست که فردی به راحتی و با دقت بالا می‌تواند درک کند که چطور اشیا و اجسام در فضا قرار گرفته‌اند و توانایی دارد که با این قابلیت، به راحتی به برنامه‌ریزی، طراحی و حل مسائل فضایی بپردازد. این هوش به افراد اجازه می‌دهد که درک بهتری از فضا، موقعیت جسمانی و جایگاه هر جسم در فضا داشته باشند و بتوانند با استفاده از این دانش در بسیاری از زمینه‌های کاری خود به خوبی عمل کنند.
هوش فضایی (Spatial intelligence) مفهوم توانایی درک موفقیت‌آمیز و استخراج بینش از داده‌های بصری است. به بیان بهتر توانایی تجسم یک فضا و تصور آن از زوایای مختلف، توجه به جنبه‌ها و جزئیات ظریف و همچنین تشخیص صحنه‌های بصری بدون حضور محرک فیزیکی است. این فرایند شناختی به عنوان یک استعداد برای درک اطلاعات بصری در معنای واقعی و انتزاعی و همچنین یک توانایی ذاتی برای تصور اطلاعات شناخته می‌شود.
افراد از این توانایی و این شکل استدلال در فعالیت‌های روزمره از جمله مرتب کردن و سازمان‌دهی اتاق و رانندگی استفاده می‌کنند. نکته قابل توجه در مورد هوش فضایی این است که مردم اغلب بینایی را در ارتباط با هوش فضایی مورد بحث قرار می‌دهند، اما تعیین توانایی فضایی و شدت بینایی کاملاً از هم جدا هستند. در واقع، حواس دیگری نیز می‌توانند در میزان هوش فضایی نقش ایفا کنند. به عنوان مثال، یک فرد نابینا هنوز هم می‌تواند یک شکل سه بعدی را با لمس تشخیص دهد، یا با گوش دادن به تغییرات صدای یک وسیله نقلیه در حال حرکت، فاصله و جهت آن را تفسیر کند.
اگرچه انسان‌ها هنگام استفاده از مهارت‌های فضایی به شدت به بینایی متکی هستند، اما ممکن است یک فرد دارای بینایی کامل، هوش فضایی ضعیفی داشته باشد یا بالعکس. هوش فضایی یکی از 9 هوش در نظریه هوش‌های چندگانه است که توسط روانشناس هاوارد، گاردنر پیشنهاد شده است. گاردنر در نظریه هوش خود تعریف محدود هوش عمومی را با پیشنهاد 7 و اکنون 9 نوع هوش به چالش کشید. انواع هوش عبارتند از:
فضایی
زبانی
منطقی-ریاضی
موسیقی
جنبشی
بین فردی
طبیعت گرایانه
هیجانی
پیشنهاد ما برای شما: دانشمندان معتقدند که مراقبه بهترین تمرین برای رشد شخصی و افزایش عملکرد خود می‌باشد. برای اینکه بتوانید خودتان را متحول کنید و پیشرفت‌های هیجانی، فکری و حتی معنوی در خود مشاهده کنید، و در عین حال از تمام مزایای مراقبه نیز بهرمند شوید، توصیه ما به شما "دوره‌ی 6 فاز مراقبه" اثر "ویشن لاکیانی" (کلیک کنید)، می‌باشد که توسط مجموعه‌ی رویال‌مایند ترجمه و تهیه شده و در اختیار شما قرار داده شده است.
هوش فضایی انسان را قادر می‌سازد تا در جهان حرکت کند و همچنین دیدگاه دیگران را تعیین کند. ظرفیت به خاطر سپردن شکل چیزی در ذهن و تصویر کردن آن از منظرهای مختلف، کلید این نوع هوش است و این موضوع نیاز به تخیل و خلاقیت دارد. هوش فضایی به افراد این امکان را می‌دهد تا به راحتی اشیاء یا مکان‌های دیگر را جست‌وجو کنند.
علاوه بر آن در توانایی فرد برای دنبال کردن نقشه نقش دارد. این استعداد همچنین شامل توانایی پیش‌بینی مسیر و سرعت اجسام متحرک نیز می‌شود. برای مثال هنگام گرفتن توپ بیس‌بال یا عبور از یک خیابان شلوغ هنرنمایی این هوش را در عرصه استعدادها مشاهده می‌کنید. علاوه بر این موارد هوش فضایی برای یادگیری ریاضیات نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و به دانش‌‌آموزان این امکان را می‌دهد تا در محاسبه هندسی و تشخیص الگو به واسطه ایجاد یکشی ذهنی که قابلیت اندازه‌گیری، جابه‌جایی و یا تغییر شکل دارد؛ به خوبی عمل کنند.
هنرمندان، معماران، فیزیکدانان، دریانوردان، شطرنج‌بازان و گلف بازان افرادی هستند که اغلب در زمینه هوش فضایی نسبت به دیگران برتری دارند. کسانی که ادراک فضایی قوی دارند احتمالاً از هنر لذت می‌برند، به ندرت گم می‌شوند، همه چیز را خیلی واضح تصور می‌کنند و استعاره در مکالمات روزانه آن‌ها به کرات یافت می‌شود. این افراد همچنین، اغلب دارای خاطرات “عکاسی” هستند و تصاویر را راحت‌تر از کلمات یا اعداد حفظ می‌کنند.
خوشبختانه خبر خوب این است که، هوش فضایی استعداد مادرزادی نیست و می توان آن را با تمرین پرورش داد. هرچه تمرین بیشتری انجام دهید، هوش فضایی شما بیشتر خواهد شد. در اینجا راهکارهایی در رابطه با تقویت هوش فضایی ارائه می‌دهیم.
1) استفاده از لغاتی که توصیف کننده تصاویر یا فضا هستند.
تحقیقاتی نشان داده است که استفاده از لغات توصیف کننده مکان، تصاویر و فضا هنگام گفتگو با کودکان باعث افزایش هوش فضایی آن‌ها می‌شود. شما نیز می‌توانید به جای استفاده از لغات “این جا” و “آن جا” در ادبیات روزمره خود از عبارت‌هایی نظیر “بالای قفسه کمد سمت راستی” یا “پشت جعبه سوم از سمت چپ” استفاده کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا فضای سه بعدی را در ذهن خود تصویرسازی کنید و برای دیگران توصیف کنید. این کار به تقویت هوش فضایی شما کمک فراوانی می‌کند.
2) شطرنج بازی کردن.
هنگام بازی شطرنج بازیکن مدام در حال فکر کردن به حرکت‌های بعدی و چیدن استراتژی های مختلف برای آینده است. برای انجام این کار لازم است ترکیب بندی در حال تغییر صفحه شطرنج را قدم به قدم و به طور مداوم در ذهن خود بازسازی کنید. ساختن و به خاطر سپردن چندین موقعیت مکانی سه بعدی مختلف در ذهن به تمرین فراوان نیاز دارد، اما این تمرین نه تنها از شما یک بازیکن شطرنج خوب می سازد بلکه باعث تقویت هوش فضایی شما نیز می‌شود.
3) بازی با لگو و جورچین.
لگو بهترین بازی برای فکر کردن و ساختن به صورت سه بعدی است. شاید هیچ سرگرمی دیگری به اندازه لگو در زمینه هوش فضایی آموزنده نباشد. در دست گرفتن قطعات مدل در دست خود و پیدا کردن روش های خلاقانه برای سر هم بندی کردن این قطعات درک محیط به صورت سه بعدی را افزایش می دهد. این روزها حتی خودتان می‌توانید یک مجموعه قطعه سرهم‌بندی شده را ابداع کنید و برای به چالش کشیدن دیگران، در اختیار سایرین قرار دهید.
4) ساختن یک مخزن حافظه مکانی در ذهن.
بسیاری از دانشمندان بر این باورند که مکان و حافظه با یکدیگر مرتبط هستند. کارآگاه معروف شرلوک هولمز یک مخزن حافظه مکانی در ذهن خود داشت و هر وقت نیاز به یادآوری جزئیات یک موضوع داشت به آن مراجعه می کرد. برای ساختن مخزن حافظه مکانی خودتان می توانید در ذهن خود در اتاق های خانه قدم بزنید نام و تعداد اشیاء، فهرست نکات قابل توجه و هر چیزی که در رابطه با آن اتاق قابل توجه باشد را به حافظه بسپارید. این سرگرمی به شما کمک می‌کند تا هر چیزی از شماره تلفن دوست‌تان گرفته تا فهرست خرید امروز را به خاطر بسپارید و در عین حال هوش فضایی شما را نیز تقویت می‌کند.
پیشنهاد ما برای شما: "دوره‌ی ابرمغز" اثر "جیم کوییک" (کلیک کنید)، به گونه ای طراحی شده است تا بتوانید حافظه‌ی ابرانسانیِ خود را از بند محدودیت‌ها رها کنید، و تمرکز و سرعتِ یادگیری را در خود افزایش دهید. دوره‌ی ابرمغز یک برنامه‌ی هشت هفته‌ای است که تنها با صرفِ 15 تا 20 دقیقه در روز، به همراه جیم کوییک می‌توانید ابزارها و تکنیک‌هایِ مورد استفاده‌ی وی را برای تقویتِ حافظه، تمرکز و ظرفیتِ یادگیریِ خود بیاموزید.
5) طراحی سریع.
از آنجا که میان هنرهای تجسمی و هوش فضایی رابطه محکمی وجود دارد، طراحی کردن عامل مناسبی برای افزایش هوش فضایی به شمار می‌آید. نگران نباشید برای انجام این تمرین لازم نیست حتماً یک هنرمند حرفه‌ای باشید؛ کافی است شکل‌های ساده سه بعدی مثل مکعب مستطیل و استوانه را از زاویه های گوناگون روی کاغذ طراحی کنید. می‌توانید چتی یک نقشه ساده از آپارتمان یا دفتر کارتان طراحی کنید و ببینید تا چه اندازه می‌توانید جزئیات این مکان‌ها را به درستی به یاد آورید.
6) از نقشه‌ها استفاده کنید.
استفاده از نقشه‌های گوگل یا حتی نقشه‌های کاغذی قدیمی هوش فضایی شما را تقویت می‌کند. اگر می‌خواهید از تمام مزایای مسیریابی با نقشه استفاده کنید و احتمالاً شروع به استفاده از قطب‌نما برای پیدا کردن جهت‌ها کنید، از GPS اجتناب کنید.
7) بازی‌های استراتژیک انجام دهید.
بازی‌های استراتژیک نیازمند مهارت‌های تصمیم‌گیری (کلیک کنید)، هستند، اما نیاز به مهارت‌های تفکر بصری، به‌خصوص در بازی شطرنج، هم دارند. در بازی شطرنج باید قبل از هر حرکتی که انجام می‌دهید فکر کنید. بازیکنان باید عواقب حرکات خود را قبل از انجام در نظر بگیرند و مجموعه‌ای از حرکات را که هنوز انجام نشده مجسم کنند که این نشان‌دهنده هوش فضایی است.
8) فعالیت هنری انجام دهید.
معماران طراحی‌های زیادی انجام می‌دهند و هر چه بیشتر این کارها را تکرار کنند هم بهتر است. اگر شما چیزی را رسم کنید که نمی‌توانید ببینید، یعنی می‌توانید آن را از حافظه خود بازیابی کرده و در ذهن خود آن را ببینید. اگر شما بتوانید آن را ببینید، شروع می‌کنید به فکر کردن در مورد اینکه چگونه خطوط و اجزای مختلف را قرار دهید که به ترسیم درستی برسید. تمام این تمرین‌ها هوش فضایی شما را افزایش می‌دهد.
9) از ابرها شکل بسازید.
این یک بازی سرگرم‌کننده ساده است که شاید در کودکی انجام داده باشید، به آسمان نگاه کرده و شکل‌هایی را از ابرها در ذهن خود بسازید. این کار منحصر به ابرها هم نیست. می‌توانید از هر چیزی که در اطراف خود می‌بینید شکلی در ذهن خود بسازید، از کتاب‌هایی که به‌هم‌ریخته شده است، شاخه‌های درختان، غذا؛ تقریباً از همه چیز.
10) یک قصر ذهنی بسازید.
روش قصر ذهنی از حافظه فضایی و مهارت‌های بصری سازی برای فراخوانی اطلاعات استفاده می‌کند؛ مثلاً ممکن است نام هم‌کلاسی‌های دوران دبیرستان را به خاطر بیاورید و یک تصویر از کلاس خود بسازید و در آن قدم بزنید و در عین حال محل نشستن هم‌کلاسی‌ها را به خاطر بیاورید. این تمرین در اصل برای بهبود حافظه است، اما استفاده از آن بصری سازی و حافظه فضایی را نیز بهبود می‌بخشد.
11) عکاسی را کشف کنید.
برداشت از منظر فضایی بصری توانایی تصور اینکه چیزها از دیدگاه دیگری متفاوت از دیدگاه خود چگونه به نظر می‌رسند است. عکس گرفتن از اشیاء در زوایای مختلف می‌تواند توانایی را برای گرفتن دیدگاه‌های بصری مختلف و تشخیص تغییرات در مقیاس افزایش دهد.
12) اوریگامی بازی کنید و تا کردن کاغذ را تمرین کنید.
تا کردن کاغذ ذهنی از دیرباز برای افزایش توانایی چرخش ذهنی مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه هیچ تحقیقی برای ارتباط تا کردن کاغذ فیزیکی با هوش فضایی یافت نشد، باور اینکه تمرین فیزیکی تا کردن کاغذ می تواند توانایی ذهنی تا کردن کاغذ را افزایش دهد، دور از ذهن نیست.
13) نواختن موسیقی را یاد بگیرید.
چندین مطالعه نشان داده اند که یادگیری ساخت موسیقی می تواند توانایی مکانی-زمانی را افزایش دهد. استدلال مکانی-زمانی توانایی اندیشیدن به روابط مکانی است که در طول زمان تغییر می‌کند. این مهارت به شما این امکان را می‌دهد که چمدان‌های خود را یکی پس از دیگری به صورت ذهنی بسته بندی کنید تا ببینید که چگونه می توانید بیشترین وسایل را جا دهید.
توجه داشته باشید که این با نظریه بحث‌برانگیز «اثر موتزارت» که ادعا می‌کند گوش دادن به موسیقی می‌تواند مهارت‌های مختلفی از جمله تفکر فضایی را تقویت کند، متفاوت است. یک بررسی فرا تحلیلی از 553 مطالعه از این نظریه حمایت می‌کند که آموزش موسیقی، به جای گوش دادن به موسیقی، با هوش فضایی بهتر مرتبط است.
14) بازی‌های رایانه‌ای.
بازی‌های مخصوص افرادی که می‌خواهند هوش فضایی‌شان را بهبود بخشند، وجود دارد. این بازی‌ها مانند پازل‌های فکری، ساختمان‌سازی و بازی‌های رایانه‌ای دیگر هستند.
15) ممارست در رقص.
رقص پروسه‌ای از تصویرسازی فضایی است و با ممارست آن می‌توان هوش فضایی را بهبود بخشید.
16) خواندن کتاب‌های تاریخی و دیدن مستندات تاریخی.
خواندن کتاب‌های تاریخی و دیدن مستندات تاریخی مبتنی بر کشف فضا و ماهواره‌ها باعث افزایش نمونه‌برداری فضایی و بهبود تصویرسازی فضایی می‌شود.
17) نقاشی ناقص.
هدف تقویت قوه‌ی تخیل است. روش اجرا: تنها با چند خط تصویر یک خانه رسم کنید. حالا همان تصویر را با چشمان بسته رسم کنید. سپس همان تصویر را با دست دیگر رسم کنید.
18) بازی تجسمی.
هدف تقویت هوش دیداری – فضایی است. روش اجرا: یک میوه ، وسایل خانه یا هر چیزی که دوست دارید در ذهن‌تان مجسم کنید. حال آن را با انگشت روی هوا بکشید و فرد دیگری حدس بزند که آن چیست.
19) آدمک بادکنکی.
هدف تقویت هوش دیداری- فضایی و کار با دستها و شناخت حجم می‌باشد. روش اجرا: مقدار آرد یا شن دریا یا نمک داخل یک بادکنک بریزید تا جایی که بادکنک چروک نداشته باشد. در بادکنک را محکم گره بزنید. این بادکنک را به شکل صورت در بیاورید و با ماژیک اجزای صورت را نقاشی کنید.
20) الگوسازی.
هدف تقویت هوش دیداری – فضایی و آموزش ترتیب است. روش اجرا: تعداد ۱۵ تا ۱۷ مهره ( دکمه ) با شکل ها و رنگ های متنوع را داخل یک نخ قرار دهید. از کودک بخواهید شکل مهره‌ها را روی یک کاغذ نقاشی کند یا با موبایل عکس بگیرید. نخ را از داخل مهره ها بیرون بیاورید و آن‌ها را بهم بریزید. از کودک بخواهید طبق الگوی رسم شده دوباره مهره ها را به همان ترتیب نخ کند.
21) هدف گیری روی دیوار.
هدف : تقویت هوش دیداری – فضایی و هماهنگی چشم و دست است. روش اجرا: روی دیوار حیاط یک دایره رسم کنید و در فاصله ی مناسبی بایستید. توپ را طوری پرتاب کنید که به داخل دایره برخورد کند. در این تمرین روی دقت دیداری همراه با هماهنگی عضلات تأکید دارد. این بازی را در مورد کودکان بزرگتر می توان به صورت گروهی و در قالب بازی و فوتبال و شوت زدن توپ به داخل دروازه انجام داد.
سخن پایانی:
هوش فضایی که به طور کلی توانایی درک اجسام، تجسم اشکال و مدل‌سازی آن‌ها در مغز را نشان می‌دهد؛ در زندگی روزمره و بسیاری از فعالیت‌ها مؤثر واقع شده و اهمیت ویژه‌ای دارد. میزان این هوش یکی از اصلی‌ترین عوامل تفاوت میان افراد در فیزیک و ریاضیات، معماری، جهت‌یابی، طراحی و بازی‌هایی چون شطرنج و لگو است.
در این مقاله ابتدا به تعریف هوش فضایی و مفهوم آن پرداختیم و سپس اهمیت آن را از دیدگاه‌های متنوعی مورد بررسی دادیم. در نهایت نیز به روش‌هایی در جهت پرورش و تقویت این هوش اشاره کردیم و دانستیم که قابلیت ارتقاء هوش فضایی از مهم‌ترین نکات قابل توجه در این زمینه است. امید است با مطالعه این مقاله و بهره‌گیری از این مطالب مفید بیان شده در راستای بهبود هوش فضایی خود گام بردارید.
نظرات خود در مورد ایده مطرح شده در این مقاله را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
اگر راهکار دیگری برای افزایش هوش فضایی به ذهن‌تان می‌رسد، برای ما بنویسید.
برای ثبت نظرات خود، به پایین صفحه مراجعه فرمایید.
هوش فضایی چیست؟
در مورد انواع هوش چیزی شنیده‌اید؟
در مورد هوش فضایی چطور؟
به نظر شما هوش فضایی قابل تقویت شدن است؟
احتمالاً تاکنون در مورد نظریه هوش چندگانه گاردنر شنیده‌اید. گاردنر که یکی از جذاب‌ترین ایده‌ها در مورد هوش را ارائه داد معتقد بود بیان مقدار عددی برای میزان هوش انسان؛ قادر به بیان دقیق همه توانایی‌های او نیست. درواقع در تئوری گاردنر، هوش به حیطه وسیع‌تری گسترش یافت که هوش فضایی قلمرویی از آن است. به طور کلی هوش فضایی به توانایی تجسم، بازآفرینی تصاویر و تفکر در کالبد آن‌ها اشاره دارد. بنابراین معماران حرفه‌ای و مجسمه‌سازان احتمالاً هوش فضایی بالایی دارند. ما در این مقاله به تعریف دقیق هوش فضایی، اهمیت و راه‌های بهبود آن می‌‌پردازیم.
به دنبال پیشرفت فناوری و علم، دنیای امروز به دنبال افرادی با هوش بالا و چندگانه است. هوش فضایی، یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین هوش‌های چندگانه است که برای کسب موفقیت در زندگی و کار بسیار مهم است. هوش فضایی به این معناست که فردی به راحتی و با دقت بالا می‌تواند درک کند که چطور اشیا و اجسام در فضا قرار گرفته‌اند و توانایی دارد که با این قابلیت، به راحتی به برنامه‌ریزی، طراحی و حل مسائل فضایی بپردازد. این هوش به افراد اجازه می‌دهد که درک بهتری از فضا، موقعیت جسمانی و جایگاه هر جسم در فضا داشته باشند و بتوانند با استفاده از این دانش در بسیاری از زمینه‌های کاری خود به خوبی عمل کنند.
هوش فضایی (Spatial intelligence) مفهوم توانایی درک موفقیت‌آمیز و استخراج بینش از داده‌های بصری است. به بیان بهتر توانایی تجسم یک فضا و تصور آن از زوایای مختلف، توجه به جنبه‌ها و جزئیات ظریف و همچنین تشخیص صحنه‌های بصری بدون حضور محرک فیزیکی است. این فرایند شناختی به عنوان یک استعداد برای درک اطلاعات بصری در معنای واقعی و انتزاعی و همچنین یک توانایی ذاتی برای تصور اطلاعات شناخته می‌شود.
افراد از این توانایی و این شکل استدلال در فعالیت‌های روزمره از جمله مرتب کردن و سازمان‌دهی اتاق و رانندگی استفاده می‌کنند. نکته قابل توجه در مورد هوش فضایی این است که مردم اغلب بینایی را در ارتباط با هوش فضایی مورد بحث قرار می‌دهند، اما تعیین توانایی فضایی و شدت بینایی کاملاً از هم جدا هستند. در واقع، حواس دیگری نیز می‌توانند در میزان هوش فضایی نقش ایفا کنند. به عنوان مثال، یک فرد نابینا هنوز هم می‌تواند یک شکل سه بعدی را با لمس تشخیص دهد، یا با گوش دادن به تغییرات صدای یک وسیله نقلیه در حال حرکت، فاصله و جهت آن را تفسیر کند.
اگرچه انسان‌ها هنگام استفاده از مهارت‌های فضایی به شدت به بینایی متکی هستند، اما ممکن است یک فرد دارای بینایی کامل، هوش فضایی ضعیفی داشته باشد یا بالعکس. هوش فضایی یکی از 9 هوش در نظریه هوش‌های چندگانه است که توسط روانشناس هاوارد، گاردنر پیشنهاد شده است. گاردنر در نظریه هوش خود تعریف محدود هوش عمومی را با پیشنهاد 7 و اکنون 9 نوع هوش به چالش کشید. انواع هوش عبارتند از:
فضایی
زبانی
منطقی-ریاضی
موسیقی
جنبشی
بین فردی
طبیعت گرایانه
هیجانی
پیشنهاد ما برای شما: دانشمندان معتقدند که مراقبه بهترین تمرین برای رشد شخصی و افزایش عملکرد خود می‌باشد. برای اینکه بتوانید خودتان را متحول کنید و پیشرفت‌های هیجانی، فکری و حتی معنوی در خود مشاهده کنید، و در عین حال از تمام مزایای مراقبه نیز بهرمند شوید، توصیه ما به شما "دوره‌ی 6 فاز مراقبه" اثر "ویشن لاکیانی" (کلیک کنید)، می‌باشد که توسط مجموعه‌ی رویال‌مایند ترجمه و تهیه شده و در اختیار شما قرار داده شده است.
هوش فضایی انسان را قادر می‌سازد تا در جهان حرکت کند و همچنین دیدگاه دیگران را تعیین کند. ظرفیت به خاطر سپردن شکل چیزی در ذهن و تصویر کردن آن از منظرهای مختلف، کلید این نوع هوش است و این موضوع نیاز به تخیل و خلاقیت دارد. هوش فضایی به افراد این امکان را می‌دهد تا به راحتی اشیاء یا مکان‌های دیگر را جست‌وجو کنند.
علاوه بر آن در توانایی فرد برای دنبال کردن نقشه نقش دارد. این استعداد همچنین شامل توانایی پیش‌بینی مسیر و سرعت اجسام متحرک نیز می‌شود. برای مثال هنگام گرفتن توپ بیس‌بال یا عبور از یک خیابان شلوغ هنرنمایی این هوش را در عرصه استعدادها مشاهده می‌کنید. علاوه بر این موارد هوش فضایی برای یادگیری ریاضیات نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و به دانش‌‌آموزان این امکان را می‌دهد تا در محاسبه هندسی و تشخیص الگو به واسطه ایجاد یکشی ذهنی که قابلیت اندازه‌گیری، جابه‌جایی و یا تغییر شکل دارد؛ به خوبی عمل کنند.
هنرمندان، معماران، فیزیکدانان، دریانوردان، شطرنج‌بازان و گلف بازان افرادی هستند که اغلب در زمینه هوش فضایی نسبت به دیگران برتری دارند. کسانی که ادراک فضایی قوی دارند احتمالاً از هنر لذت می‌برند، به ندرت گم می‌شوند، همه چیز را خیلی واضح تصور می‌کنند و استعاره در مکالمات روزانه آن‌ها به کرات یافت می‌شود. این افراد همچنین، اغلب دارای خاطرات “عکاسی” هستند و تصاویر را راحت‌تر از کلمات یا اعداد حفظ می‌کنند.
خوشبختانه خبر خوب این است که، هوش فضایی استعداد مادرزادی نیست و می توان آن را با تمرین پرورش داد. هرچه تمرین بیشتری انجام دهید، هوش فضایی شما بیشتر خواهد شد. در اینجا راهکارهایی در رابطه با تقویت هوش فضایی ارائه می‌دهیم.
1) استفاده از لغاتی که توصیف کننده تصاویر یا فضا هستند.
تحقیقاتی نشان داده است که استفاده از لغات توصیف کننده مکان، تصاویر و فضا هنگام گفتگو با کودکان باعث افزایش هوش فضایی آن‌ها می‌شود. شما نیز می‌توانید به جای استفاده از لغات “این جا” و “آن جا” در ادبیات روزمره خود از عبارت‌هایی نظیر “بالای قفسه کمد سمت راستی” یا “پشت جعبه سوم از سمت چپ” استفاده کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا فضای سه بعدی را در ذهن خود تصویرسازی کنید و برای دیگران توصیف کنید. این کار به تقویت هوش فضایی شما کمک فراوانی می‌کند.
2) شطرنج بازی کردن.
هنگام بازی شطرنج بازیکن مدام در حال فکر کردن به حرکت‌های بعدی و چیدن استراتژی های مختلف برای آینده است. برای انجام این کار لازم است ترکیب بندی در حال تغییر صفحه شطرنج را قدم به قدم و به طور مداوم در ذهن خود بازسازی کنید. ساختن و به خاطر سپردن چندین موقعیت مکانی سه بعدی مختلف در ذهن به تمرین فراوان نیاز دارد، اما این تمرین نه تنها از شما یک بازیکن شطرنج خوب می سازد بلکه باعث تقویت هوش فضایی شما نیز می‌شود.
3) بازی با لگو و جورچین.
لگو بهترین بازی برای فکر کردن و ساختن به صورت سه بعدی است. شاید هیچ سرگرمی دیگری به اندازه لگو در زمینه هوش فضایی آموزنده نباشد. در دست گرفتن قطعات مدل در دست خود و پیدا کردن روش های خلاقانه برای سر هم بندی کردن این قطعات درک محیط به صورت سه بعدی را افزایش می دهد. این روزها حتی خودتان می‌توانید یک مجموعه قطعه سرهم‌بندی شده را ابداع کنید و برای به چالش کشیدن دیگران، در اختیار سایرین قرار دهید.
4) ساختن یک مخزن حافظه مکانی در ذهن.
بسیاری از دانشمندان بر این باورند که مکان و حافظه با یکدیگر مرتبط هستند. کارآگاه معروف شرلوک هولمز یک مخزن حافظه مکانی در ذهن خود داشت و هر وقت نیاز به یادآوری جزئیات یک موضوع داشت به آن مراجعه می کرد. برای ساختن مخزن حافظه مکانی خودتان می توانید در ذهن خود در اتاق های خانه قدم بزنید نام و تعداد اشیاء، فهرست نکات قابل توجه و هر چیزی که در رابطه با آن اتاق قابل توجه باشد را به حافظه بسپارید. این سرگرمی به شما کمک می‌کند تا هر چیزی از شماره تلفن دوست‌تان گرفته تا فهرست خرید امروز را به خاطر بسپارید و در عین حال هوش فضایی شما را نیز تقویت می‌کند.
پیشنهاد ما برای شما: "دوره‌ی ابرمغز" اثر "جیم کوییک" (کلیک کنید)، به گونه ای طراحی شده است تا بتوانید حافظه‌ی ابرانسانیِ خود را از بند محدودیت‌ها رها کنید، و تمرکز و سرعتِ یادگیری را در خود افزایش دهید. دوره‌ی ابرمغز یک برنامه‌ی هشت هفته‌ای است که تنها با صرفِ 15 تا 20 دقیقه در روز، به همراه جیم کوییک می‌توانید ابزارها و تکنیک‌هایِ مورد استفاده‌ی وی را برای تقویتِ حافظه، تمرکز و ظرفیتِ یادگیریِ خود بیاموزید.
5) طراحی سریع.
از آنجا که میان هنرهای تجسمی و هوش فضایی رابطه محکمی وجود دارد، طراحی کردن عامل مناسبی برای افزایش هوش فضایی به شمار می‌آید. نگران نباشید برای انجام این تمرین لازم نیست حتماً یک هنرمند حرفه‌ای باشید؛ کافی است شکل‌های ساده سه بعدی مثل مکعب مستطیل و استوانه را از زاویه های گوناگون روی کاغذ طراحی کنید. می‌توانید چتی یک نقشه ساده از آپارتمان یا دفتر کارتان طراحی کنید و ببینید تا چه اندازه می‌توانید جزئیات این مکان‌ها را به درستی به یاد آورید.
6) از نقشه‌ها استفاده کنید.
استفاده از نقشه‌های گوگل یا حتی نقشه‌های کاغذی قدیمی هوش فضایی شما را تقویت می‌کند. اگر می‌خواهید از تمام مزایای مسیریابی با نقشه استفاده کنید و احتمالاً شروع به استفاده از قطب‌نما برای پیدا کردن جهت‌ها کنید، از GPS اجتناب کنید.
7) بازی‌های استراتژیک انجام دهید.
بازی‌های استراتژیک نیازمند مهارت‌های تصمیم‌گیری (کلیک کنید)، هستند، اما نیاز به مهارت‌های تفکر بصری، به‌خصوص در بازی شطرنج، هم دارند. در بازی شطرنج باید قبل از هر حرکتی که انجام می‌دهید فکر کنید. بازیکنان باید عواقب حرکات خود را قبل از انجام در نظر بگیرند و مجموعه‌ای از حرکات را که هنوز انجام نشده مجسم کنند که این نشان‌دهنده هوش فضایی است.
8) فعالیت هنری انجام دهید.
معماران طراحی‌های زیادی انجام می‌دهند و هر چه بیشتر این کارها را تکرار کنند هم بهتر است. اگر شما چیزی را رسم کنید که نمی‌توانید ببینید، یعنی می‌توانید آن را از حافظه خود بازیابی کرده و در ذهن خود آن را ببینید. اگر شما بتوانید آن را ببینید، شروع می‌کنید به فکر کردن در مورد اینکه چگونه خطوط و اجزای مختلف را قرار دهید که به ترسیم درستی برسید. تمام این تمرین‌ها هوش فضایی شما را افزایش می‌دهد.
9) از ابرها شکل بسازید.
این یک بازی سرگرم‌کننده ساده است که شاید در کودکی انجام داده باشید، به آسمان نگاه کرده و شکل‌هایی را از ابرها در ذهن خود بسازید. این کار منحصر به ابرها هم نیست. می‌توانید از هر چیزی که در اطراف خود می‌بینید شکلی در ذهن خود بسازید، از کتاب‌هایی که به‌هم‌ریخته شده است، شاخه‌های درختان، غذا؛ تقریباً از همه چیز.
10) یک قصر ذهنی بسازید.
روش قصر ذهنی از حافظه فضایی و مهارت‌های بصری سازی برای فراخوانی اطلاعات استفاده می‌کند؛ مثلاً ممکن است نام هم‌کلاسی‌های دوران دبیرستان را به خاطر بیاورید و یک تصویر از کلاس خود بسازید و در آن قدم بزنید و در عین حال محل نشستن هم‌کلاسی‌ها را به خاطر بیاورید. این تمرین در اصل برای بهبود حافظه است، اما استفاده از آن بصری سازی و حافظه فضایی را نیز بهبود می‌بخشد.
11) عکاسی را کشف کنید.
برداشت از منظر فضایی بصری توانایی تصور اینکه چیزها از دیدگاه دیگری متفاوت از دیدگاه خود چگونه به نظر می‌رسند است. عکس گرفتن از اشیاء در زوایای مختلف می‌تواند توانایی را برای گرفتن دیدگاه‌های بصری مختلف و تشخیص تغییرات در مقیاس افزایش دهد.
12) اوریگامی بازی کنید و تا کردن کاغذ را تمرین کنید.
تا کردن کاغذ ذهنی از دیرباز برای افزایش توانایی چرخش ذهنی مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه هیچ تحقیقی برای ارتباط تا کردن کاغذ فیزیکی با هوش فضایی یافت نشد، باور اینکه تمرین فیزیکی تا کردن کاغذ می تواند توانایی ذهنی تا کردن کاغذ را افزایش دهد، دور از ذهن نیست.
13) نواختن موسیقی را یاد بگیرید.
چندین مطالعه نشان داده اند که یادگیری ساخت موسیقی می تواند توانایی مکانی-زمانی را افزایش دهد. استدلال مکانی-زمانی توانایی اندیشیدن به روابط مکانی است که در طول زمان تغییر می‌کند. این مهارت به شما این امکان را می‌دهد که چمدان‌های خود را یکی پس از دیگری به صورت ذهنی بسته بندی کنید تا ببینید که چگونه می توانید بیشترین وسایل را جا دهید.
توجه داشته باشید که این با نظریه بحث‌برانگیز «اثر موتزارت» که ادعا می‌کند گوش دادن به موسیقی می‌تواند مهارت‌های مختلفی از جمله تفکر فضایی را تقویت کند، متفاوت است. یک بررسی فرا تحلیلی از 553 مطالعه از این نظریه حمایت می‌کند که آموزش موسیقی، به جای گوش دادن به موسیقی، با هوش فضایی بهتر مرتبط است.
14) بازی‌های رایانه‌ای.
بازی‌های مخصوص افرادی که می‌خواهند هوش فضایی‌شان را بهبود بخشند، وجود دارد. این بازی‌ها مانند پازل‌های فکری، ساختمان‌سازی و بازی‌های رایانه‌ای دیگر هستند.
15) ممارست در رقص.
رقص پروسه‌ای از تصویرسازی فضایی است و با ممارست آن می‌توان هوش فضایی را بهبود بخشید.
16) خواندن کتاب‌های تاریخی و دیدن مستندات تاریخی.
خواندن کتاب‌های تاریخی و دیدن مستندات تاریخی مبتنی بر کشف فضا و ماهواره‌ها باعث افزایش نمونه‌برداری فضایی و بهبود تصویرسازی فضایی می‌شود.
17) نقاشی ناقص.
هدف تقویت قوه‌ی تخیل است. روش اجرا: تنها با چند خط تصویر یک خانه رسم کنید. حالا همان تصویر را با چشمان بسته رسم کنید. سپس همان تصویر را با دست دیگر رسم کنید.
18) بازی تجسمی.
هدف تقویت هوش دیداری – فضایی است. روش اجرا: یک میوه ، وسایل خانه یا هر چیزی که دوست دارید در ذهن‌تان مجسم کنید. حال آن را با انگشت روی هوا بکشید و فرد دیگری حدس بزند که آن چیست.
19) آدمک بادکنکی.
هدف تقویت هوش دیداری- فضایی و کار با دستها و شناخت حجم می‌باشد. روش اجرا: مقدار آرد یا شن دریا یا نمک داخل یک بادکنک بریزید تا جایی که بادکنک چروک نداشته باشد. در بادکنک را محکم گره بزنید. این بادکنک را به شکل صورت در بیاورید و با ماژیک اجزای صورت را نقاشی کنید.
20) الگوسازی.
هدف تقویت هوش دیداری – فضایی و آموزش ترتیب است. روش اجرا: تعداد ۱۵ تا ۱۷ مهره ( دکمه ) با شکل ها و رنگ های متنوع را داخل یک نخ قرار دهید. از کودک بخواهید شکل مهره‌ها را روی یک کاغذ نقاشی کند یا با موبایل عکس بگیرید. نخ را از داخل مهره ها بیرون بیاورید و آن‌ها را بهم بریزید. از کودک بخواهید طبق الگوی رسم شده دوباره مهره ها را به همان ترتیب نخ کند.
21) هدف گیری روی دیوار.
هدف : تقویت هوش دیداری – فضایی و هماهنگی چشم و دست است. روش اجرا: روی دیوار حیاط یک دایره رسم کنید و در فاصله ی مناسبی بایستید. توپ را طوری پرتاب کنید که به داخل دایره برخورد کند. در این تمرین روی دقت دیداری همراه با هماهنگی عضلات تأکید دارد. این بازی را در مورد کودکان بزرگتر می توان به صورت گروهی و در قالب بازی و فوتبال و شوت زدن توپ به داخل دروازه انجام داد.
سخن پایانی:
هوش فضایی که به طور کلی توانایی درک اجسام، تجسم اشکال و مدل‌سازی آن‌ها در مغز را نشان می‌دهد؛ در زندگی روزمره و بسیاری از فعالیت‌ها مؤثر واقع شده و اهمیت ویژه‌ای دارد. میزان این هوش یکی از اصلی‌ترین عوامل تفاوت میان افراد در فیزیک و ریاضیات، معماری، جهت‌یابی، طراحی و بازی‌هایی چون شطرنج و لگو است.
در این مقاله ابتدا به تعریف هوش فضایی و مفهوم آن پرداختیم و سپس اهمیت آن را از دیدگاه‌های متنوعی مورد بررسی دادیم. در نهایت نیز به روش‌هایی در جهت پرورش و تقویت این هوش اشاره کردیم و دانستیم که قابلیت ارتقاء هوش فضایی از مهم‌ترین نکات قابل توجه در این زمینه است. امید است با مطالعه این مقاله و بهره‌گیری از این مطالب مفید بیان شده در راستای بهبود هوش فضایی خود گام بردارید.
نظرات خود در مورد ایده مطرح شده در این مقاله را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
اگر راهکار دیگری برای افزایش هوش فضایی به ذهن‌تان می‌رسد، برای ما بنویسید.
برای ثبت نظرات خود، به پایین صفحه مراجعه فرمایید.
